طرحواره رهاشدگی چیست و درمان آن چگونه است؟

تا به حال شده که به گزینه های زیر فکر کنید ؟ اگر با 5 عدد یا بیشتر از گزینه های زیر احساس آشنایی دارید یا آنها را دائما تجربه می­کنید به احتمال زیاد دارای طرحواره رهاشدگی هستید.

1. من معمولا فکر می­کنم که افراد بالاخره من را ترک خواهند کرد. فقط زمانش فرق دارد. برخی طولانی تر برخی زود تر.
2. من تمایل دارم که احساسات و نیاز هایم را برای خودم نگه دارم. اگر به شخص مقابل نشان دهم که من واقعا چه کسی هستم احتمال این که او مرا ترک کند بالا می­رود.
3. من اکثرا وارد روابطی می­شوم که افراد در آن به اندازه ای که من می­خواهم متعهد نیستند.
4. من معمولا خودم با دست خودم روابطم را خراب می­کنم یا کلا از هر رابطه ای فرار می­کنم.
5. من معمولا دائما دنبال نشانه هایی هستم که نشان دهند شریک زندگی ام دارد اخلاقش را تغییر می­دهد.
6. من اگر ندانم شریک زندگیم کجاست، یا الآن در حال انجام چه کاریست مضطرب می­شوم.
7. اگر فکر کنم کسی از من دور می­شود سعی می­کنم به او نزدیک شوم.
8. وقتی در یک رابطه وارد می­شوم دیگر نمی­توانم به زندگی خودم فکر کنم.
9. در زمان کودکی من، افراد بزرگسال معمولا به طورغیر قابل پیش بینی ای عمل می­کردند. برای مثال یک دقیقه خوب بودند، بعد نفرت انگیز می­شدند. با من گرم بودند و دقیقه ای دیگر سرد رفتار می­کردند.
10. اصولا در روابطم به صورت وسواسی عمل می­کنم یا یک وسواس فکری در من مشاهده می­شود.
11. به دوستان شریک عاطفیم حسادت می­کنم زیرا با او وقت می­گذرانند.
12. شریک عاطفی من حق ندارد بگوید یک فرد دیگر جذاب است.

طرحواره چیست؟

طرحواره ها (که بعضاً “طرحواره های ناسازگار اولیه” نامیده می شوند) موضوعات یا الگوهایی بسیار هستند که در دوران کودکی یا نوجوانی ایجاد می شوند و ما آنها را در طول زندگی تکرار می کنیم. یکی از روش های درمانی رواشناسی طرحواره درمانی است. در این روش روان درمانگر در ابتدا طرحواره ها و تله های زندگی یک شخص را پیدا می­کند سپس یکی یکی سعی می­کند تا آنها را حل کند. طرحواره درمانی یک ترکیب از انواع مدل های شناختی، رفتاری، دلبستگی و… است که باعث می­شود یک درمان کامل و جامع بوجود آید. یکی از 18 طرحواره معروف طرحواره رهاشدگی و طردشدگی است.

طرحواره رهاشدگی چیست؟

افراد دارای طرحواره رهاشدگی معمولا دائم اضطراب ترک شدن را دارا هستند. یعنی دائما منتظر هستند که فرد مقابل آنها، آنها را تنها بگذارد. در حقیقت قطعا همه ما به این فکر کرده ایم که شریک عاطفی ما ممکن است یک روزی ما را ترک کنند، یا اینکه ممکن است ما عزیزانمان را از دست بدهیم، اما این به معنی ترس از دست دادن عزیزان نیست. اگر ما دارای یک طرحواره رهاشدگی باشیم، آنوقت قضیه فرق دارد. این ترس فراگیر و پایدار می­ماند و دائما ما این اضطراب را با خودمان داریم. بنابراین فکر می­کنیم تنها چیزی که همیشه با ما می­ماند غم از دست دادن است. دائما انتظار داریم که افراد روزی ما را ترک کنند و حتی اگر آنها به صورت فیزیکی هم کنار ما هستند، ممکن است از نظر عاطفی با ما نباشند. اینجاست که می­فهمیم طرحواره رهاشدگی چیست. افرادی که دارای این طرحواره هستند، دائما با این مسائل درگیرند. این مشکل معمولا در سنین بسیار پایین بوجود می­آید. غیرقابل پیش­بینی بودن والدین یا کسانی که مسئول مراقبت از کودک هستند، بزرگ ترین دلیل طرحواره رهاشدگی است. این موضوع ممکن است به دلایل مربوط به سلامت روان والدین، اعتیاد، بی ثباتی عاطفی یا کار بسیار زیاد و استرس ناشی از کار باشد.

زمانی که این طرحواره فعال می­شود، به طور قابل توجهی باعث می­شود که شما برای افرادی که دوست دارید مبارزه کنید. البته ممکن است که این مبارزه کاملا بی دلیل و کاذب باشد و نیازی هم به آن نباشد. در نتیجه می­خواهید زمان بیشتری با او باشید، به او اجازه نمی­دهید که آزادانه به کار خود برسد، و این موضوع باعث می­شود که شما دائم تست کنید آیا این وابستگی عاطفی و رابطه شما ایمن و قابل اعتماد هست یا خیر.

مشکلات طرحواره رهاشدگی چیست؟

این طرحواره می­تواند در افرادی که وارد رابطه می­شوند باعث استرس و اضطراب شود. بنابراین برخی از افراد تصمیم می­گیرند کلا از هرگونه روابطی اجتناب کنند. گذشته از اضطراب، غم و اندوه و افسردگی زیادی که وجود دارد، وقتی یک رابطه پایان می یابد این افراد یک خشم عجیمی هم دارند و از فردی که آنها را ترک کرده است، عصبانی هستند.

با تمام این موارد باز هم معمولا این افراد به این طرحواره عمل می­کنند و در حقیقت در تله رهاشدکگی می­افتند. در نتیجه به ندرت رابطه رضایت بخشی را تجربه می­کنند. یا خودشان رابطه را تمام می­کنند یا با وسواسشان کاری می­کنند که فرد مقابل به سمت تمام کردن رابطه پیش برود. بنابراین باز هم این ترس آنها برای روابط بعدی بیشتر می­شود و این باور آنها که افراد همیشه آنها را ترک می­کنند باز هم بیشتر می­شود.

جالب است بدانید که رهاشدگی معمولا با طرحواره های دیگر هم مرتبط است. بنابراین ممکن است مثلا با طرحواره ایثار یا اطاعت جمع شود و به این نتیجه برسید که باید هر کاری که اطرافیان می­خواهند را انجام دهید وگرنه این خطر وجود دارد که آنها شما را ترک کنند. یا مثلا این طرحواره وقتی با تله وابستگی همراه شود، از این که نمی­توانیم به تنهایی زنده بمانیم وحشت داریم و به هر قیمتی اطرافیان را نگه می­داریم.

تله رهاشدگی فرد را به کدام سمت می­برد؟

جالب است بدانید که این تله معمولا فرد را به سمت روابط و کار هایی می­کشاند که دوباره فرد رهاشدگی را تجربه کند. برای مثال، وارد روابط پر رقیب می­شوند. حتی ممکن است وارد رابطه با مرد زن دار شوند. یا زنی که هنوز درگیری با رابطه قبلی خود دارد و یا جذب فردی می­شوند که معتاد است یا دچار سومصرف الکل و یا قمار است. در ادامه این نکته نیز جالب توجه است که این افراد حتی اگر به واقع هم رقیبی برایشان نباشد، رقیب خیالی در ذهن خود درست می­کنند، زیرا اصلا ذهن آنها توانایی این را ندارد که تصور کند شریک عاطفیشان متعهد است و آنها رقیبی ندارند. آنها دائما احساس می­کنند که شریک عاطفی آنها به کسی یا چیزی بیشتر از آنها اهمیت می­دهد. حالا ممکن است حتی پدر، مادر یا دوست شریک عاطفی نیز نقش این رقیب را بازی کند.

البته ممکن است شک بیش از حد هم یکی از نتایج این افراد باشد. این افراد به دنبال این هستند که این موضوع را ثابت کنند، و مدرکی برای چیز هایی که در ذهن خود دارند پیدا کنند، برای مثال به دنبال مدرکی هستند که نشان دهد رابطه آنها پایدار نیست، بالاخره رها خواهند شد یا اینکه شریک آنها به فرد دیگری تمایل دارد. به این ترتیب دائما گوش بزنگ هستند تا یک نشانه ای از ترک شدن ببینند. این ترس باعث بوجود آمدن وسواس فکری و همچنین باعث بوجود آمدن اضطراب نیز می­شود.

یکی دیگر از کار هایی که ممکن است افرادی که به طرحواره رهاشدگی مبتلا هستند انجام دهند، چک کردن او است. در حقیقت این افراد سعی می­کنند که شریک خود را کنترل کنند تا او نتواند دست از پا خطا کند. آنها بی دلیل یا با دلیل فرد مقابل را محکوم به بی­توجهی و بی وفایی می­کنند. آنها دنبال جلب نظر دائم شریک عاطفی خود هستند، تا به این صورت با ترس خود کنار بیایند.

افراد دارای طرحواره رهاشدگی بعضی اوقات هم ممکن است کلا از هرگونه رابطه عاطفی بپرهیزند. به این صورت که روابطشان را با تمام افراد نزدیک خود به صورت کاملا سطحی نگه دارند. یعنی اگر هم روزی این اشخاص آنها را ترک کردند، دیگر اذیت نشوند. البته این کار معمولا کمتر از موارد بالا انجام می­شود. اما اگر شخص به این کار روی بیاورد، وقتی شما با آنها مواجه می­شوید احساس می­کنید که این افراد افراد بی احساس و سردی هستند.

راه حل چیست؟

باید بدانید که این راهکار ها نه تنها معمولا به این افراد کمک نمی­کند بلکه دقیقا در راستای افزایش تله رهاشدگی است. طرحواره رهاشدگی مرتب شما را به این سمت می­کشد و در حقیقت شما دارید به آن عمل می­کنید و کاری را می­کنید که نباید انجام دهید. کاری که مشکل شما را بزرگ و بزرگ تر می­کند. اما راه حل در ابتدا پذیرش این طرحواره و در ادامه مقابله با آن است. این کار به کمک یک مشاوره خوب انجام پذیر است. روان درمانگری که با رویکرد طرحواره درمانی در ابتدا طرحواره های شما را می­شناسد و در ادامه به دنبال حل این مشکلات بر میاید و به شما راهکار هایی را می­دهد که فرد به فرد متفاوت است. دل کلینیک یک مرکز مشاوره در تهران است که درمانگر هایی با رویکرد های متفاوت را داراست. بنابراین روانشناسان و روان درمانگران مجربی را هم داراست، که با رویکرد طرحواره درمانی می­توانند در حل این طرحواره به شما کمک کنند. شما می توانید با مراجعه به این مرکز از یک دکتر روانشناس خوب در تهران بهره مند شوید.