برخی از رفتارهای ما و دیگران اگرچه در ظاهر پرخاشگرانه به نظر نمی رسند ولی می توانند ریزپرخاشگری به حساب بیایند و به خودمان و دیگران آسیب وارد کنند. ما گاهی اوقات بدون اینکه بدانیم ریزپرخاشگری چیست در حقیقت اینکار را انجام می دهیم. ریزپرخاشگری مسئله ای مهم است که می تواند روی روابط اجتماعی ما تاثیرگذار باشد، از این رو پرداختن به آن اهمیت زیادی دارد. واژه ریزپرخاشگری 52 سال است که در علم روانشناسی مورد استفاده قرار می گیرد و پژوهش درباره آن سال هاست شروع شده و همچنان هم ادامه خواهد داشت. در مقاله ای که پیش روی شماست قصد داریم تا به بررسی ریزپرخاشگری، علل و درمان آن بپردازیم.
نخستین بار در سال 1970 بود که روانپزشک دانشگاه هاروارد آقای چستر پیرس از اصطلاح ریزپرخاشگری استفاده کرد. او این اصطلاح را برای توصیف توهین و تبعیض هایی به کار برد که سیاه پوستان در جامعه تجربه می کردند و در طولانی مدت روی سلامت روان آن ها تاثیر منفی می گذاشت. یک متخصص دیگر به نام دکتر وینگ سو که استاد دانشگاه کلمبیا بود در سال 2007 پژوهش هایی را با کمک دانشمندان علوم اجتماعی انجام داد که ثابت کرد این ریزپرخاشگری ها روی رنگین پوستان تاثیر می گذارد. با گسترش تحقیقات، علاوه بر رنگین پوستان گروه های دیگر جامعه از جمله گروه های مذهبی، افراد معلول و افرادی که مورد تجاوز قرار گرفته اند نیز بررسی شدند.
نتیجه این موضوع این بود که سازمان ها برای کاهش اثرات منفی ریزپرخاشگری ها در سازمان خود و افزایش اطلاع برای فهم اینکه ریزپرخاشگری چیست کوشیدند و تلاش زیادی در این زمینه صورت گرفت. تحقیقات همچنین نشان داد که تاثیر ریزپرخاشگری کم تر از پرخاشگری نیست و می تواند به همان اندازه مخرب باشد.
ریز پرخاشگری رفتارهایی است که هم به صورت کلامی و هم غیرکلامی صورت می گیرد و باعث می شود افراد توسط دیگران قضاوت و طرد شوند. کسی که مثلا در محیط کار یا مدرسه مورد ریزپرخاشگری دیگران قرار می گیرد ارزش احترام کافی را از محیط دریافت نمی کند این ریزپرخاشگری ها می تواند شامل تبعیض های قومی و جنسیتی نیز باشد. کسانی که مورد خطاب این ریزپرخاشگری ها قرار می گیرند در طولانی مدت به آسیب های روانی دچار خواهند شد.
ریزپرخاشگری به شیوه های مختلفی انجام می شود که حتی خیلی از آن ها از حیطه آگاهی خود کسانی که ریزپرخاشگری می کنند نیز خارج هستند. این مواضع غیر اختیاری ممکن است به خاطر کلیشه های قومی، سنی، جنسیتی و نژادی ایجاد شده باشد. دکتر وینگ سو و پژوهشگرانی که به او کمک کردند به این نتیجه رسیده اند که ریزپرخاشگری ها چهار دسته اصلی دارند. در ادامه این چهار دسته را با یکدیگر بررسی می کنیم.
تحقیرهای کلامی از بارزترین شیوه های ریزپرخاشگری است. ریزپرخاشگری کلامی اکثر اوقات به صورت عمدی صورت می گیرد و افراد از جملاتی استفاده می کنند که دیگران را تحقیر و آن ها را کوچک می کند. از نمونه های دیده شده این کار طنزهای قومیتی یا جملاتی برای تحقیر افراد معلول است. گاهی ممکن است این افراد سعی کنند با جملاتی کار خود را توجیه کنند که جمله «شوخی بود فقط» یا «بی جنبه نباش» از این جمله ها هستند.
به جز ریزپرخاشگری های کلامی موارد دیگری نیز به عنوان ریزپرخاشگری های توهین آمیز وجود دارند که در آن ها از کلمات استفاده نمی شود. مثلا فاصله گرفتن عامدانه از کسی یا بی توجهی به ارتباط چشمی، دنبال کردن کسی در فروشگاه با این پیشفرض که شاید دزد باشد، اختصاص پروژه های بدتر به اشخاص، سفارش غذا بدون در نظر گرفتن معذوریت های غذایی افراد و برگزار کردن جلساتی که تفکرات خاصی را مورد نکوهش قرار دارد از این جمله ریزپرخاشگری ها هستند.
برخی افراد سعی می کنند با ریزپرخاشگری تجربیات دیگر افراد را بی اعتبار کنند. برای مثال می توان به کسی اشاره کرد که میان بیان تجربیات کسی حرف او را قطع می کند و شروع به بیان تجربیات خود می کند. خیلی از افراد این موضوع را در مدرسه یا محیط کار تجربه کردند. بی اعتبارسازی تجربیات می تواند روی روحیه افراد تاثیر خیلی بدی داشته باشد. یکی از مواردی که باید به آن توجه کنیم تا بدانیم ریزپرخاشگری چیست همین مسئله است.
این مدل ریزپرخاشگری بیشتر با نادیده گرفتن و تبعیض بروز می کند. علت ظهور این ریزپرخاشگری ها پیشفرض های متعصبانه قومیتی یا جنسیتی است. به عنوان مثال ممکن است هوش و ذکاوت گروه خاصی از افراد به خاطر جنسیت، یا قومیت توسط گروهی دیگر نادیده گرفته شود. این افراد ممکن است از گروه اجتماعی که در آن حضور دارند مانند مدرسه و اداره طرد شوند. این رفتارها اگرچه ناآگاهانه هستند ولی به اندازه ریزپرخاشگری های آگاهانه تاثیرگذارند.
ریزپرخاشگری یک مشکل حل شدنی است به خصوص زمانی که متوجه باشید ریزپرخاشگری چیست و تعریف آن را بدانید می توان با افزایش آگاهی جمعی نسبت به کاهش تاثیرات منفی آن اقدام کرد. اگر کسی قربانی این ریزپرخاشگری هاست باید سعی کند با مطالعه و آموزش و کمک گرفتن از روانشناسان وضعیت خود را بهبود ببخشد. از آنجا که ما قادر به تغییر دادن تفکرات همه نیستیم شاید برای این که در معرض این ریزپرخاشگری ها قرار نگیریم بهتر باشد از افرادی که احتمال می دهیم با ما ریزپرخشگری کنند دوری کنیم و اینگونه به آن ها فرصت این را ندهیم که روحمان را آزار دهند.
وجود هوش هیجانی کودک باعث می شود که او کاملا شرایط و محیط و رفتارهایی که با او می شود را درک کند. اگر کودک در مهدکودک، مدرسه یا خانه با ریزپرخاشگری مواجه شود این موضوع می تواند در طولانی مدت روی او تاثیر منفی زیادی بگذارد تا آنجا که در بزرگسالی هم این تاثیرات منفی ادامه پیدا کند. مثلا اگر کسی به دختر شما بگوید «آفرین از تو انتظار نداشتم انقدر نقاشی خوبی بکشی» در واقع نتنها از او تعریف نکرده است بلکه یک ریزپرخاشگری از نظر سنی و جنسیتی از خود بروز داده که می تواند روی ذهن کودک تاثیر منفی بگذارد.
همچنین اگر یک مربی مهدکودک به یکی از کودکان بگوید «اهل کجایی و لهجه ات کجاییه؟» ریزپرخاشگری قومیتی انجام داده است. اگر به هردلیلی کودک به یک ناتوانی جسمی گرفتار باشد و در جامعه با نگاه دلسوزانه و ترحم آمیز افراد جامعه مواجه شود در طولانی مدت روی روحیه او اثر بسیار مخربی خواهد داشت.
کلماتی مانند «آخی» از این دست کلمات با تاثیرات منفی هستند که شاید حتی کسی که از آن استفاده هم می کند متوجه تاثیرگذاری منفی آن نباشد. بنابراین بهتر است اگر شما جز افرادی هستید که از این جمله ها برای کودکان استفاده می کنید، همین حالا که می دانید ریزپرخاشگری چیست تصمیم به تغییر این روند بگیرید چرا که ممکن است روی آینده آن ها تاثیر منفی بگذارید.
ریزپرخاشگری خواسته یا ناخواسته ممکن است از هرکسی سر بزند اما کسی که مورد خطاب این ریزپرخاشگری ها قرار می گیرد ممکن است آنقدر متاثر شود که در طولانی مدت نیاز به روانشناس و مشاوره پیدا کند. اگر شما جز این دسته افراد هستید بهتر است برای بهبود حال خود از یک مشاور کمک بگیرید. اگر تجربه های منفی از ریزپرخاشگری دارید می توانید در بخش کامنت ها با ما به اشتراک بگذارید.