تا به حال شده که به گزینه های زیر فکر کنید ؟ اگر با 5 عدد یا بیشتر از گزینه های زیر احساس آشنایی دارید یا آنها را دائما تجربه میکنید به احتمال زیاد دارای طرحواره رهاشدگی هستید.
طرحواره ها (که بعضاً “طرحواره های ناسازگار اولیه” نامیده می شوند) موضوعات یا الگوهایی بسیار هستند که در دوران کودکی یا نوجوانی ایجاد می شوند و ما آنها را در طول زندگی تکرار می کنیم. یکی از روش های درمانی رواشناسی طرحواره درمانی است. در این روش روان درمانگر در ابتدا طرحواره ها و تله های زندگی یک شخص را پیدا میکند سپس یکی یکی سعی میکند تا آنها را حل کند. طرحواره درمانی یک ترکیب از انواع مدل های شناختی، رفتاری، دلبستگی و… است که باعث میشود یک درمان کامل و جامع بوجود آید. یکی از 18 طرحواره معروف طرحواره رهاشدگی و طردشدگی است.
افراد دارای طرحواره رهاشدگی معمولا دائم اضطراب ترک شدن را دارا هستند. یعنی دائما منتظر هستند که فرد مقابل آنها، آنها را تنها بگذارد. در حقیقت قطعا همه ما به این فکر کرده ایم که شریک عاطفی ما ممکن است یک روزی ما را ترک کنند، یا اینکه ممکن است ما عزیزانمان را از دست بدهیم، اما این به معنی ترس از دست دادن عزیزان نیست. اگر ما دارای یک طرحواره رهاشدگی باشیم، آنوقت قضیه فرق دارد. این ترس فراگیر و پایدار میماند و دائما ما این اضطراب را با خودمان داریم. بنابراین فکر میکنیم تنها چیزی که همیشه با ما میماند غم از دست دادن است. دائما انتظار داریم که افراد روزی ما را ترک کنند و حتی اگر آنها به صورت فیزیکی هم کنار ما هستند، ممکن است از نظر عاطفی با ما نباشند. اینجاست که میفهمیم طرحواره رهاشدگی چیست. افرادی که دارای این طرحواره هستند، دائما با این مسائل درگیرند. این مشکل معمولا در سنین بسیار پایین بوجود میآید. غیرقابل پیشبینی بودن والدین یا کسانی که مسئول مراقبت از کودک هستند، بزرگ ترین دلیل طرحواره رهاشدگی است. این موضوع ممکن است به دلایل مربوط به سلامت روان والدین، اعتیاد، بی ثباتی عاطفی یا کار بسیار زیاد و استرس ناشی از کار باشد.
زمانی که این طرحواره فعال میشود، به طور قابل توجهی باعث میشود که شما برای افرادی که دوست دارید مبارزه کنید. البته ممکن است که این مبارزه کاملا بی دلیل و کاذب باشد و نیازی هم به آن نباشد. در نتیجه میخواهید زمان بیشتری با او باشید، به او اجازه نمیدهید که آزادانه به کار خود برسد، و این موضوع باعث میشود که شما دائم تست کنید آیا این وابستگی عاطفی و رابطه شما ایمن و قابل اعتماد هست یا خیر.
این طرحواره میتواند در افرادی که وارد رابطه میشوند باعث استرس و اضطراب شود. بنابراین برخی از افراد تصمیم میگیرند کلا از هرگونه روابطی اجتناب کنند. گذشته از اضطراب، غم و اندوه و افسردگی زیادی که وجود دارد، وقتی یک رابطه پایان می یابد این افراد یک خشم عجیمی هم دارند و از فردی که آنها را ترک کرده است، عصبانی هستند.
با تمام این موارد باز هم معمولا این افراد به این طرحواره عمل میکنند و در حقیقت در تله رهاشدکگی میافتند. در نتیجه به ندرت رابطه رضایت بخشی را تجربه میکنند. یا خودشان رابطه را تمام میکنند یا با وسواسشان کاری میکنند که فرد مقابل به سمت تمام کردن رابطه پیش برود. بنابراین باز هم این ترس آنها برای روابط بعدی بیشتر میشود و این باور آنها که افراد همیشه آنها را ترک میکنند باز هم بیشتر میشود.
جالب است بدانید که رهاشدگی معمولا با طرحواره های دیگر هم مرتبط است. بنابراین ممکن است مثلا با طرحواره ایثار یا اطاعت جمع شود و به این نتیجه برسید که باید هر کاری که اطرافیان میخواهند را انجام دهید وگرنه این خطر وجود دارد که آنها شما را ترک کنند. یا مثلا این طرحواره وقتی با تله وابستگی همراه شود، از این که نمیتوانیم به تنهایی زنده بمانیم وحشت داریم و به هر قیمتی اطرافیان را نگه میداریم.
جالب است بدانید که این تله معمولا فرد را به سمت روابط و کار هایی میکشاند که دوباره فرد رهاشدگی را تجربه کند. برای مثال، وارد روابط پر رقیب میشوند. حتی ممکن است وارد رابطه با مرد زن دار شوند. یا زنی که هنوز درگیری با رابطه قبلی خود دارد و یا جذب فردی میشوند که معتاد است یا دچار سومصرف الکل و یا قمار است. در ادامه این نکته نیز جالب توجه است که این افراد حتی اگر به واقع هم رقیبی برایشان نباشد، رقیب خیالی در ذهن خود درست میکنند، زیرا اصلا ذهن آنها توانایی این را ندارد که تصور کند شریک عاطفیشان متعهد است و آنها رقیبی ندارند. آنها دائما احساس میکنند که شریک عاطفی آنها به کسی یا چیزی بیشتر از آنها اهمیت میدهد. حالا ممکن است حتی پدر، مادر یا دوست شریک عاطفی نیز نقش این رقیب را بازی کند.
البته ممکن است شک بیش از حد هم یکی از نتایج این افراد باشد. این افراد به دنبال این هستند که این موضوع را ثابت کنند، و مدرکی برای چیز هایی که در ذهن خود دارند پیدا کنند، برای مثال به دنبال مدرکی هستند که نشان دهد رابطه آنها پایدار نیست، بالاخره رها خواهند شد یا اینکه شریک آنها به فرد دیگری تمایل دارد. به این ترتیب دائما گوش بزنگ هستند تا یک نشانه ای از ترک شدن ببینند. این ترس باعث بوجود آمدن وسواس فکری و همچنین باعث بوجود آمدن اضطراب نیز میشود.
یکی دیگر از کار هایی که ممکن است افرادی که به طرحواره رهاشدگی مبتلا هستند انجام دهند، چک کردن او است. در حقیقت این افراد سعی میکنند که شریک خود را کنترل کنند تا او نتواند دست از پا خطا کند. آنها بی دلیل یا با دلیل فرد مقابل را محکوم به بیتوجهی و بی وفایی میکنند. آنها دنبال جلب نظر دائم شریک عاطفی خود هستند، تا به این صورت با ترس خود کنار بیایند.
افراد دارای طرحواره رهاشدگی بعضی اوقات هم ممکن است کلا از هرگونه رابطه عاطفی بپرهیزند. به این صورت که روابطشان را با تمام افراد نزدیک خود به صورت کاملا سطحی نگه دارند. یعنی اگر هم روزی این اشخاص آنها را ترک کردند، دیگر اذیت نشوند. البته این کار معمولا کمتر از موارد بالا انجام میشود. اما اگر شخص به این کار روی بیاورد، وقتی شما با آنها مواجه میشوید احساس میکنید که این افراد افراد بی احساس و سردی هستند.
باید بدانید که این راهکار ها نه تنها معمولا به این افراد کمک نمیکند بلکه دقیقا در راستای افزایش تله رهاشدگی است. طرحواره رهاشدگی مرتب شما را به این سمت میکشد و در حقیقت شما دارید به آن عمل میکنید و کاری را میکنید که نباید انجام دهید. کاری که مشکل شما را بزرگ و بزرگ تر میکند. اما راه حل در ابتدا پذیرش این طرحواره و در ادامه مقابله با آن است. این کار به کمک یک مشاوره خوب انجام پذیر است. روان درمانگری که با رویکرد طرحواره درمانی در ابتدا طرحواره های شما را میشناسد و در ادامه به دنبال حل این مشکلات بر میاید و به شما راهکار هایی را میدهد که فرد به فرد متفاوت است. دل کلینیک یک مرکز مشاوره در تهران است که درمانگر هایی با رویکرد های متفاوت را داراست. بنابراین روانشناسان و روان درمانگران مجربی را هم داراست، که با رویکرد طرحواره درمانی میتوانند در حل این طرحواره به شما کمک کنند. شما می توانید با مراجعه به این مرکز از یک دکتر روانشناس خوب در تهران بهره مند شوید.