تقریبا در تمام جوامع انسانی دروغ گفتن کاری ناپسند و اشتباه تلقی می شود این در حالی است که دروغ گفتن یکی از تعاملات رایج بین ما انسان ها هم هست. شخصی که دروغ می گوید عموما از این کار هدفی را دنبال می کند اما افرادی هم وجود دارند که اختلال دروغگویی دارند و کسی که اختلال دروغگویی دارد رفتار و اهداف متفاوتی با کسی که از روی منفعت دروغ می گوید دارد. در مطلبی که پیش روی شماست قصد داریم به بررسی اختلال دروغگویی یا همان دروغگویی پاتولوژیک و بیمارگونه بپردازیم و به جواب این سوال برسیم که ایا این نوع دروغگویی یک مشکل روانی قابل حل است یا این که در این گروه قرار نمی گیرد. اگر خودتان یا کسی در اطرافیانتان به این موضوع مبتلا هستید این مطلب می تواند برای شما کمک کننده باشد.
اولین دروغ های هر انسانی در سن سه یا چهار سالگی شنیده می شود. مغز کودک در این سن متوجه می شود که می تواند با واقعیت بازی کند و از آن به عنوان ابزاری برای جلب احساسات دیگران استفاده کنند. دروغگویی در کودکان یک ایراد بزرگ به حساب نمی آید و نشان دهنده این است که آن ها هوش و تفکر دارند. باید رفته رفته به او آموزش داد که دروغ گفتن کار اشتباهی است حتی اگر باعث کسب منفعتی برای او شود.
علم روانشناسی درباره دروغ گفتن پژوهش های زیادی کرده است. این پژوهش ها نشان داده است که دروغ گفتن باعث ایجاد واکنش هایی مانند ترس، احساس گناه و رضایت خاطر در فرد دروغگو می شود. برخی از این هیجانات در چهره افراد هم نمایانگر می شوند.
فرد دروغگو در معرض بسیاری از آسیب های اجتماعی است که می تواند او را تهدید کند. اولین خطر اجتماعی که او را تهدید می کند رسوایی و بی آبرویی است. اگر دروغ های پی در پی یک فرد مبتلا برای دیگران برملا شود دیگر کسی به صداقت او اعتماد نخواهد کرد و این موضوع برای او کاملا زننده خواهد بود و نهایتا باعث می شود سخنان او برای دیگران بی ارزش شود. مورد تمسخر واقع شدن یکی دیگر از پیامدهایی است که برای او در جامعه رخ خواهد داد و دلیلی است که او حتما باید نسبت به حل اختلال خود قدم بردارد. همچنین دروغگویی در زندگی مشترک هم می تواند دردسر ساز باشد و باعث از بین رفتن اعتماد به همسر بشود
کسی که به این اختلال دچار باشد بی اختیار و بی دلیل حتی زمانی که دروغ گفتن برایش هیچ منفعتی ندارد دروغ می گوید. اگرچه این اختلال یک بیماری روانی به حساب نمی آید ولی روی آن تحقیقات زیادی صورت گرفته است. یکی از مطالعات نشان داد که تاثیراتی که به سیستم عصبی مرکزی وارد می شود می تواند فرد را دچار اختلال دروغگویی کند. حتی گاهی ضربه های جسمی مانند صدمه به سر و عدم تعادل در سطح کورتیزول می تواند به ایجاد اختلال دروغگویی در افراد منجر شود.
افراد دچار به این اختلال نمی توانند به خوبی با جامعه ارتباط برقرار کنند و در معاشرت هایشان به مشکل برخواهند خورد. دروغگویی پاتولوژیک اگرچه خود به عنوان یک اختلال روانی خاص شناخته نشده است اما می تواند زیرمجموعه و یا از ویژگی های اختلال ساختگی و اختلال شخصیت باشد.
اختلال دروغگویی می تواند با گفتن دروغ های کوچک و بی ضرر آغاز شود. رفته رفته دروغ ها شکل نمایشی پیدا می کنند. این دروغ ها را می توان به خاطر جزئیات غیر ضروری داخلشان شناسایی کرد. این نکته را مد نظر داشته باشید که هرکسی که زیاد دروغ می گوید الزاما به اختلال دروغگویی مبتلا نیست. فرق اساسی دروغ های یک فرد عادی و دروغ پاتولوژیک در واقع این است که برای این نوع دروغگویی هیچگونه انگیزه خاصی وجود ندارد.
با این تفاسیر کسی که برای قوی یا بامزه جلوه دادن خود اتفاقات را به طور اغراق آمیز تعریف می کند و اشتباهاتش را با دروغگویی تغییر می دهد احتمال خیلی زیاد به این اختلال دچار نیست قطعیت این موضوع را می توان با مراجعه به روانشناس فهمید. دروغگویی بیمارگونه طوری است که اغلب دیگران می توانند به راحتی دروغ را شناسایی کنند.
همانطور که بالاتر اشاره کردیم این اختلال به نوبه خود یک مشکل روانی نیست ولی می تواند ویژگی اختلالات روانی دیگری باشد. تشخیص این رفتار از آنجایی که آزمایش روانی و بیولوژیکی خاصی برای آن وجود ندارد حتی برای روانشناسان هم دشوار است. اگر خود فرد مبتلا با مشاور صادق نباشد گاهی مشاور از نزدیکان او درباره این موضوع کمک می گیرد.
فردی که به این دروغگویی دچار شده است اغلب توسط دیگران سرزنش می شود. همین موضوع می تواند روابط اجتماعی او را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار دهد. اگر کسی که به دروغگویی بیمارگونه مبتلاست همراه شما زندگی می کند سعی کنید با عصبانیت و سرزنش او را مورد خطاب قرار ندهید.
این فرد ممکن است از روی اجبار ذهنی شروع به دروغ گفتن های پیاپی کند و سرزش و عصبانیت در مقابل او می تواند پیامدهای منفی داشته باشد. اگر بتوانید او را قانع کنید که این اختلال می تواند نشانه هایی از یک مشکل روانی باشد عالی است چرا که در مرحله بعد می تواند با مراجعه به روانشناس مشکل خود را برطرف کند.
درمان رسمی برای این اختلال ثبت نشده است چرا که اصولا به عنوان یک مشکل روانی مستقل شناخته نمی شود. اگر اختلال دروغگویی یکی از ویژگی های یک اختلال روانی دیگر باشد با حل آن اختلال روانی درمانگر می تواند اختلال دروغگویی را نیز برطرف کند. اگر به عنوان کسی که در کنار چنین اشخاصی زندگی می کنند به روان درمانگر مراجعه کنید او توصیه ها و راهنمایی هایی به شما خواهد کرد که بتوانید پاسخ های مناسبی برای این افراد پیدا کنید.
جدای از اختلال دروغگویی، دروغ گفتن به صورت عادت می تواند باعث برخی آسیب های روانی به فرد شود. مثلا یکی از این موارد اضطراب درونی است. از آنجایی که یک دروغگو همیشه از برملا شدن حقیقت و شک کردن دیگران به صداقتش می هراسد دچار اضطراب خواهد شد. این اضطراب می تواند ذره ذره شکل بگیرد و افزایش پیدا کند.
یکی دیگر از آسیب های روانی دروغگویی فراموشی است. کسی که مدام دروغ می گوید نمی تواند همه دروغ هایش را به خاطر بسپارد و با تکرار هرباره دروغ بخشی از آن را تغییر می دهد. اگر این رفتار در طولانی مدت ادامه پیدا کند می تواند منجر به فراموشی در او شود.
اگر خودتان یا یکی از اطرافیانتان به این اختلال مبتلا هستید سعی کنید مراجعه به روانشناس را به تاخیر نیندازید. شاید اختلال دروغگویی به تنهایی یک مشکل روانی نباشد ولی می تواند نشانه ای از یک اختلال روانی مهم تر و بزرگتر باشد که با تشخیص به موقع آن می توان از پیامدهای جبران ناپذیرش جلوگیری کرد. کسی که به این اختلال مبتلاست ابتدا باید متوجه مشکلی که دارد شود تا بعد از آن بتواند درباره مراجعه به روانشناس تصمیم گیری کند.