شخصیت هر انسان چیزی است که در طی سال ها از اولین روزهای نوزادی با افزایش سن شکل می گیرد و رفته رفته تبدیل به ویژگی های روانی پایدار می شود. «تغییر» برای ما انسان ها واژه سنگین و بزرگی است برخی که از دور به زندگی ما نگاه می کنند وقتی یک اشکال شخصیتی یا روانی در ما می بینند خیلی راحت ما را به تغییر فرا می خوانند و از ما می خواهند که تغییر کنیم اما آیا آن ها مطمئن هستند که تغییر همیشه امکان پذیر است و این مشکلات روانی و شخصیتی را بهبود خواهد بخشید؟ این سوالی است که امروز می خواهیم به بررسی درباره آن بپردازیم. هرچه بیشتر درباره شخصیت و چگونگی تغییر آن بدانیم می توانیم سبک زندگی خود را بیشتر بهبود ببخشیم و ارتباطمان با دیگران را مستحکم تر کنیم.
شخصیت هیچ کسی حالت بی نقص و عالی ندارد و همه شخصیت ها دارای نقاط قوت و ضعف هستند. اگر این نقاط ضعف در شما برجسته تر شود ممکن است خودتان با تصمیم شخصی یا با فشار اطرافیان تصمیم به تغییر شخصیتتان بگیرید.
منظور از تغییر چیست؟ اگر تا الان انسانی بودید که اهل خوشگذرانی و تفریح نبوده اید شاید به دلایل مختلفی حالا دلتان بخواهد تبدیل به ادمی خوشگذران شوید، اگر تا امروز درون گرا بودید شاید حالا دوست داشته باشید احساساتتان را بیشتر بروز دهید و برون گرا شوید. این ها مثال هایی از تغییر شخصیت است که به خوبی نشان می دهد که از چه چیزی داریم صحبت می کنیم.
درباره این که تغییر شخصیت ممکن است یا خیر نظریات مختلفی وجود دارد برخی معتقدند که شخصیت در زمان تولد شکل می گیرد و نمی توان آن را تغییر داد این در حالی است برخی پژوهشگران عرصه روانشناسی معتقدند ویژگی های شخصیتی با گذر زمان شکل می گیرند و ممکن است ویژگی هایی در شخص بروز پیدا کنند که با ویژگی های همیشگی او متفاوت هستند.
محیط زندگی درباره این موضوع امری تاثیرگذار است. شخصیت شما، حتی این که باور داشته باشید تغییر امکان پذیر و مفید است، در محیط زندگی شما شکل می گیرد حتی ممکن است در برخی محیط ها ویژگی هایی از خودتان نشان دهید که در شخصیت شما نبوده است دقیقا مانند زمانی که برق ها می رود و به جای استفاده از بینایی از حس لامسه تان برای یافتن راه در خانه استفاده می کنید و این بر خلاف استفاده از حس بینایی همیشگی شماست.
با در نظر گرفتن همه دیدگاه ها برای این که یک پاسخ جامع به این پرسش بدهیم می توانیم بگوییم تغییر شخصیت نه به طور کامل ولی تا حدود زیادی قابل تغییر است. لایه های زیرین شخصیت به سختی تغییر می کنند و اگر در این لایه اختلالات روحی هم وجود داشته باشد ابتدا باید با کمک یک روانشناس ریشه های این مشکلات شخصیتی را جستجو کرد در حالی که لایه های بالایی که سطحی تر هستند را راحت تر می توان تغییر داد.
برای تغییر شخصیت ابتدا باید ریشه های آن را شناسایی کرد. البته درباره این موضوع باید این مقدمه را بگوییم که یافتن ریشه های شخصیتی نیاز به مطالعه های بسیار بسیار زیاد دارد و ما در اینجا تنها چکیده ای از موضوعات بیان شده در محافل علمی را نوشته ایم.
این که بدانیم شخصیت از وراثت نشات گرفته است یا این که محیط زندگی ما در شکل گیری آن نقش داشته اهمیت زیادی دارد. پیش از عصر جدید عموما باور بر این بود که تنها یکی از این دو مورد عامل شکل گیری شخصیت ما هستند حال آن که پژوهش های جدید ثابت کرده است که هر کدام از این موارد می تواند بخشی از شخصیت ما را شکل دهد.
محیط و ژنتیک هر دو روی شخصیت انسان تاثیر بسزایی دارند، کافی است کمی به رفتار اطرافیانتان توجه کنید تا ببینید چه تعداد از رفتارهای مربوط به شخصیت آن ها به شما شباهت دارد. این نشان دهنده تاثیر ژنتیک بر شخصیت شماست. بعد از این کار می توانید رفتار خودتان و آن ها را در محیط زندگی شان بررسی کنید تا تاثیر محیط بر شخصیت را درک کنید.
درباره این موضوع آزمایشی انجام شده است که در آن دوقلوهای همسان را از یکدیگر جداکردند و در محیط های متفاوت رشد دادند. چیزهای شگفت انگیزی در این آزمایش رخ داد که قابل توجه بود. مثلا هر دو نفر با زن هایی ازدواج کردند که نام مشابه داشتند و هر دو نفر به تفریحاتی شبیه به هم مشغول می شدند و شخصیت های آن ها خیلی به هم نزدیک بود. این مورد نشان دهنده تاثیرگذاری زیاد ژنتیک در شکل گیری شخصیت است.
تغییر شخصیت اگرچه کاری دشوار است ولی پژوهشگران معتقدند که تمریناتی هستند که انجام دادن آن ها می تواند روی شخصیت ما تاثیرگذاری داشته باشد. در ادامه بررسی این تمرینات خواهیم پرداخت.
عادت ها اولین اموری هستند که اگر می خواهید شخصیت خود را تغییر دهید باید روی آن ها کار کنید. عادت هایی که خیلی وقت است به آن ها دچار هستید نسبت به عادت هایی که مدت زمان کمی به آن دچار هستید سخت تر تغییر می کنند. با تمرین زیاد و تعهد به تغییری که قرار است رقم بزنید می توانید عادت هایی که دوستشان ندارید را کنار بگذارید.
این که تغییر باورها تا چه حد برای شما دشوار باشد به این بستگی دارد که چقدر روی آن ها تعصب داشته باشید و آن ها چقدر در اعماق وجودتان ریشه دوانده باشند. گاهی باورهای غلط انقدر ریشه عمیقی در ما دارند که تغییر دادنشان نیاز به یک تصمیم خیلی قاطع و محکم دارد. برای این که بتوانید باورهایتان را تغییر دهید این که بپذیرید باورهای گذشته تان غلط بوده است کمک زیادی خواهد کرد.
منظور در این جا از روند کار در واقع همان تلاشی است که برای رسیدن به یک توانایی یا نتیجه انجام می دهید. این که به جای نتیجه و توانایی روند کار را ستایش کنید به تغییر شخصیتتان کمک خواهد کرد. سعی کنید تفکر رشد را جایگزین فکر ثابت کنید. این کار به پیشرفت شما کمک شایانی خواهد کرد.
درباره تظاهر کردن افراد به آن چه که واقعا نیستند حتما شنیده اید. تظاهر کردن به هرکاری در طولانی مدت باعث می شود آن کار واقعا جزئی از شخصیت شما شود. مثلا اگر مدتی تظاهر به دروغگویی کنید کم کم خواهید دید که واقعا شروع به گفتن دروغ کرده اید. درباره مسائل روانی هم همین موضوع صدق می کند تظاهر کردن به برخی ویژگی های شخصیتی مانند برونگرایی یا درونگرایی شخصیت شما را واقعا به آن سمت سوق می دهد. شاید تاثیر این کار کامل نباشد اما نقش کمک کننده زیادی دارد.
اگر به خاطر تصمیم خودتان یا فشار دیگران تصمیم گرفتید شخصیتتان را تغییر دهید یادتان باشد این مسئله نباید باعث شود اعتماد به نفس شما کاهش یابد. شما تا همین لحظه که تصمیم به تغییر شخصیتتان گرفته اید نقش زیادی در شکل گیری آن نداشتید پس نیازی نیست خود را به خاطر ایراداتی که در شخصیتتان وجود دارد سرزنش کنید.
این که پذیرفته اید شخصیت شما نیاز به تغییر دارد خود یک گام بزرگ برای حرکتی روبه جلوست و نشان می دهد که شما چقدر انسان قدرتمند و انعطاف پذیری هستید. در دنیای ما خیلی ها هستند که دارای ایرادات جدی شخصیتی هستند ولی جرات پذیرش آن ها و ایجاد کوچکترین تغییر در خودشان را ندارند پس می توانید به خاطر این موضوع به خودتان افتخار کنید و از آن به عنوان اهرمی برای بالا بردن اعتماد به نفستان استفاده کنید.
به یاد داشته باشید که تغییر کردن همیشه دشوار است و شخصیتی که سال ها طول کشیده تا شکل بگیرد و ریشه های محکمی در وجود شما دارد قرار نیست که با یک تصمیم یک شبه تغییر کند بلکه این تغییر نیازمند زمان و تلاش زیادی خواهد بود.
این مسئله مهم است که در میانه راه از تغییر کردن ناامید نشوید و تلاشتان را برای تغییر شخصیت خود قطع نکنید. تغییر شخصیت ممکن است با ناراحتی، رنج و ناامیدی همراه باشد که باید نسبت به کنترل آن ها کوشا باشید. نهایتا اگر احساس کردید ممکن است نیاز به کمک روانشناس داشته باشید از مراجعه به یک متخصص دریغ نکنید. زیرا یک متخصص می تواند با بررسی شما و اختلال هایی که ممکن است به آن دچار باشید بیشترین کمک را به شما بکند تا بتوانید بهترین تاثیر را روی شخصیت خود بگذارید. پیشنهاد ما دل کلینیک، کلینیک تخصصی روانشناسی در نیاوران است که در آن مجموعه ای از روانشناسان مجرب فعال هستند.