مشاوره استرس و اضطراب و روند درمانی آن چگونه است ؟ | تفاوت استرس و اضطراب چیست؟

همه آدم ها هر از چند گاهی احساس استرس و اضطراب می کنند. استرس و اضطراب یک واکنش کاملا طبیعی یک انسان در برابر انواع موقعیت های استرس زا است. اما برای افراد مبتلا به برخی اختلالات اضطرابی، این احساس ترس و استرس و نگرانی ها موقتی نیستند بلکه این افراد دائما دارای انواع استرس و اضطراب هستند و اضطراب آنها همچنان پابرجاست و حتی ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. اینجاست که اهمیت مشاوره استرس و اضطراب و شناخت تفاوت استرس و اضطراب کاملا مشخص می­شود.

اختلالات اضطرابی(anxiety disorders) می تواند توانایی فرد در کار، مدرسه، فعالیت های دیگر و موقعیت فرد در اجتماعی را به شدت مختل کند و به آن آسیب بزنند. یکی دیگر از مشکلات اضطراب این است که می تواند در روابط فرد با اعضای خانواده و دوستان مشکل ایجاد کند. خوشبختانه، درمان های موثری برای اضطراب وجود دارد. در برخی موارد ، داروها در درمان اختلالات اضطرابی نقش دارند. با این حال تحقیقات نشان می دهد مشاوره استرس و اضطراب و روانشناسی، به تنهایی یا در صورت نیاز همراه با دارو، یک درمان بسیار موثر برای اکثر افراد مبتلا به اختلال اضطراب است.

انواع اضطراب

اختلالات اضطرابی مرتبط به یک سن خاص به هیچ وجه نیست و هم در بزرگسالان و هم در کودکان شایع است. براساس موسسه ملی بهداشت روان آمریکا، حدود 18 درصد بزرگسالان ایالات متحده و 25 درصد نوجوانان 13 تا 18 ساله اختلال اضطراب را تجربه می­کنند. حدود 4٪ بزرگسالان و تقریباً 6٪ نوجوانان دارای اختلالات اضطرابی شدید هستند.

انواع عمده اختلالات اضطرابی را موارد زیر تشکیل می­دهد:

اختلال اضطراب عمومی : این اختلال با نگرانی مداوم یا احساس اضطراب دائم مشخص می شود. افراد مبتلا به این اختلال دائما نگرانی هایی مانند اضطراب در مورد مشکلات سلامتی یا مسائل مالی دارند و ممکن است این تصور را داشته باشند که اتفاق بدی در حال رخ دادن است. علائم این اختلال هم شامل بی قراری، تحریک پذیری عصبی، تنش عضلانی، مشکل در تمرکز، مشکلات خواب و تغییر دائم احساسات است.

اختلال پانیک یا وحشت: این اختلال با حملات پانیک یا وحشت مشخص می شود که شامل علائمی مانند تعریق، لرزیدن، تنگی نفس یا احساس خفگی است تپش قلب یا ضربان قلب سریع، و احساس ترس بسیار و ناگهانی هم می­تواند جزو علائم آن باشد. چنین حملاتی غالباً بدون زمینه سازی و یا دلیل، و به طور ناگهانی اتفاق می افتد. افرادی که حملات وحشت را تجربه می کنند اغلب از وقوع اتفاقات بعدی دچار ترس می شوند که این امر می تواند باعث تغییر یا مشکل در فعالیتهای فعلی یا عادی آنها شود به همین دلیل معمولا در این موارد مشاوره اضطراب و استرس به شدت توصیه می­شود.

فوبیا: ترس شدیدی در مورد اشیا certain خاص (به عنوان مثال عنکبوت یا مار) یا موقعیت هایی (مانند پرواز در هواپیما) است که آزار دهنده یا مزاحم است. که البته درمان فوبیا خود یک پروسه خاص دارد که در مقاله ای جداگانه به آن پرداخته ایم.

اختلال اضطراب اجتماعی: این اختلال به عنوان هراس اجتماعی نیز شناخته می شود. افراد مبتلا به این اختلال از موقعیت های اجتماعی که ممکن است باعث ایجاد حس خجالت شود ترس دارند و حتی قبل از قرارگیری در آن موقعیت احساس اضطراب می­کنند. بعضی هم ترس از موقعیت هایی دارند که ممکن است توسط دیگران قضاوت شوند. آنها معمولاً وقت گذرانی در محیط های اجتماعی را سخت و عصبی کننده می­دانند. بعضی اوقات هم ترسشان از این است که دیگران با آن ها بد برخورد کنند و یا اینکه آنها را طرد کنند. از دیگر علائم شایع می توان به نداشتن دوست و یا سخت دوست پیدا کردن، پرهیز از اجتماع، نگرانی در روزهای قبل از یک رویداد اجتماعی که قرار است در آن شرکت کنند و احساس لرزش، تعریق یا حالت تهوع هنگام گذراندن وقت در یک محیط اجتماعی اشاره کرد. در این مورد مشاوره استرس و اضطراب به شخص کمک می­کند تا با شرایط موجود کنار آمده و بتواند بر استرس خود غلبه کند و در اجتماع حضور پیدا کند تا به مرور ترس او از بین برود.

وسواس فکری: به رفتار ها و احساساتی گفته می­شود که اغلب به صورت وسواسی و غیرقابل کنترل است که دائما در ذهن شخص شکل می­گیرد و باعث بوجود آمدن استرس و اضطراب می­شود. برخی از نمونه های متداول شامل شستن اجباری دست در پاسخ به ترس از میکروب یا بررسی مکرر یک کار برای وجود خطا است. معمولا این مورد با درمان وسواس فکری که همراه با تمرین است حل می­شود.

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): می تواند پس از یک ضربه شدید جسمی یا روحی مانند یک رخداد طبیعی، یک حادثه فجیع یا تجربه یک جنایت ایجاد شود. علائم آن هم شامل کابوس و افکار ترسناک، و مرور اتفاق دردناک است که ماهها یا سالها پس از تجربه آسیب زا در برنامه روزمره فرد اختلال ایجاد می کند. در این مورد شخص حتما باید به یک روانشناس برای مشاوره استرس و اضطراب و کنار آمدن با اتفاق پیش آمده مراجعه کند.

تفاوت استرس و اضطراب

بین استرس (Stress) و اضطراب(Anxiety) یک مرز مشخص و خوب وجود دارد بنابراین می­توان تفاوت استرس و اضطراب را به آسانی تشخیص داد. هر دوی آنها پاسخ احساسی هستند، اما استرس به طور معمول توسط یک محرک خارجی ایجاد می شود. علت وقوع آن می­تواند کوتاه مدت باشد، مانند ددلاین یا مهلت انجام یک کار، یا مشکلی که با یکی از عزیزان به وجود آمده. و یا می­تواند طولانی مدت باشد، مانند عدم توانایی در کار کردن، احساس تبعیض یا یک بیماری مزمن دیگر. تفاوت استرس و اضطراب این است که افراد تحت استرس، علائم ذهنی و جسمی ای از خود بروز می­دهند مانند تحریک پذیری عصبی، عصبانیت بیش از حد، خستگی، درد عضلانی، مشکلات گوارشی و گاهی هم مشکل خواب را تجربه می کنند.

و اما اضطراب توسط نگرانی های مداوم و بیش از حد تعریف می شود که حتی در صورت عدم وجود یک عامل استرس زا نیز از بین نمی روند. این یک تفاوت استرس و اضطراب است که به راحتی می­توان آن را تشخیص داد. اضطراب منجر به مجموعه ای از علائم تقریباً مشابه استرس می شود به همین دلیل گاهی با هم اشتباه گرفته می­شوند: بی خوابی ، مشکل در تمرکز، خستگی، تنش عضلانی و تحریک پذیری.

تفاوت استرس و اضطراب آنجا مهم است که، استرس خفیف و اضطراب خفیف به خوبی با مکانسیم های طبیعی بدن کاملا رفع شدنی هستند و می­توان با آنها کنار آمد. فعالیت بدنی، رژیم غذایی خوب و متنوع و خواب منظم شروع خوبی است. البته این تنها راه کنار آمدن و حل مشکل نیست و مکانیزم های دیگری هم وجود دارد که معمولا با مشاوره استرس و اضطراب در مورد آنها بحث می­شود. زیرا می­تواند از یک مراجعه کننده به مراجعه کننده بعدی تفاوت زیادی داشته باشد.

 

مراجعه برای مشاوره استرس و اضطراب

اگرچه انواع مختلفی از اختلال اضطراب وجود دارد، اما تحقیقات نشان می دهد که بیشتر آنها زمینه های مشابهی دارند. افرادی که اختلال اضطراب دارند به راحتی توسط احساسات خود تحت تاثیر قرار می­گیرند، و در نتیجه می­توانند واکنش های منفی ای نسبت به این احساسات داشته باشند. معمولا، این افراد سعی می کنند که از موقعیتی که باعث اضطراب آنها می­شود دوری کنند و به این صورت در حقیقت صورت مسئله را پاک می­کنند. این اجتناب معمولا صرفا وضعیت را بدتر می­کند و اضطراب آنها را تغذیه می­کند.

روانشناسان آموزش دیده اند تا بتوانند اختلالات اضطراب را تشخیص بدهند و بتوانند به مراجعه کننده ها کمک کنند تا آنها روش های موثر و سالمی را برای مقابله با اضطراب خود داشته باشند. یکی از این روش ها درمان شناختی رفتاری یا CBT نام دارد که در درمان اختلالات اضطرابی بسیار موثر است. از طری CBT ، روانشناسان به بیماران کمک می کنند تا عواملی که باعث اضطراب آنها می شود را شناسایی و مدیریت کنند.

در مشاوره استرس و اضطراب به روش شناختی رفتاری درمان دو مولفه دارد، شناختی و رفتاری، از طریق مولفه شناختی، بیماران یاد می­گیرند که چگونه افکار آنها در علائم اضطراب آنها نقش دارد. با یادگیری تغییر آن الگوهای فکری، آنها می توانند احتمال و شدت علائم اضطراب را کاهش دهند.

با مولفه رفتاری، بیماران تکنیک هایی را برای کاهش رفتارها و واکنش های ناخواسته مرتبط با اختلالات اضطرابی یاد می­گیرند. مثلا بیماران تشویق می شوند که به فعالیتها و موقعیتهایی که موجب اضطرابشان می شوند (مانند سخنرانی در جمع یا حضور در یک فضای بسته) بپردازند تا یاد بگیرند که ترس آنها بی مورد است و از قرار گرفتن در این موقعیت ها ضرری به فرد زده نمی­شود.

روند مشاوره استرس و اضطراب چگونه است

روان درمانی یک فرآیند دو طرفه و مشارکتی است. روانشناسان و بیماران برای شناسایی نگرانی ها و ایجاد مهارت و تکنیک های مشخص برای کنار آمدن با اضطراب با هم همکاری می کنند و در حقیقت این روند بدون کمک هر کدام از طرفین شدنی نیست.

مراجعه کننده ها باید مهارت های جدید خود را که از روان درمانگر خود آموخته اند در خارج از جلسات مشاوره استرس و اضطراب به کار ببندند تا بتوانند اضطراب و استرس خود را در شرایطی که قبلا با آن مشکل داشتند کنترل کنند.

البته توجه کنید، این موضوع به این معنی نیست که روان درمانگر مراجعه کننده خود را بدون هیچ فکری در یک اقیانوسی از ترس هایش رها می­کند بلکه در ابتدا اطمینان حاصل می­کند تا مراجعه کننده مهارت های لازم را برای مقابله موثر با ترسش فراگرفته است.

روانشناسان گاهی اوقات علاوه بر CBT از روش های دیگری برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده می کنند. روان درمانی گروهی، که به طور معمول شامل چندین نفر است که همه دارای اختلالات اضطرابی هستند، می تواند هم برای درمان اضطراب و استرس و هم برای حمایت از بیماران موثر باشد که این مورد معمولا در کلینیک های روانشناسی رخ می­دهد. دقت کنید که این که چه روشی در مشاوره استرس و اضطراب استفاده می شود همچنین به این موضوع مرتبط است که بیمار مبتلا به اختلال اضطراب است و یا با استرس مواجه است. اگر نیاز به درمان استرس باشد، گاهی اوقات راهکار های درمان استرس خانگی هم کافی است و نیاز به مشاوره نیست. برای این که متوجه بشوید آیا به درمان استرس نیاز دارید یا خیر پیشنهاد می‌کنیم مقاله درمان استرس در خدمات درمانی دل کلینیک را مشاهده کنید تا با روند درمان استرس آشنا شوید.

خانواده درمانی هم می تواند به اعضای خانواده کمک کند تا اضطراب عزیزشان را درک کنند و به خانواده کمک می­کند روش هایی برای تعامل را یاد بگیرند که عادت های اضطراب آور عزیزانشان را تقویت نمی کند. خانواده درمانی می تواند به ویژه برای کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلالات اضطرابی مفید باشد.

اختلالات اضطرابی کاملا قابل درمان هستند. بیشتر بیمارانی که از اضطراب رنج می برند قادرند علائم را پس از چند ماه (یا حتی کمتر) جلسات مشاوره استرس و اضطراب کاهش دهند یا کاملا از بین ببرند و بسیاری از بیماران پس از تنها چند جلسه متوجه بهبود خود می شوند.

روانشناسان و روان درمانگران آموزش دیده اند تا یک برنامه درمانی را برای رفع نیازهای منحصر به فرد هر بیمار طراحی می کنند. بنابراین روند درمانی همه بیماران یکی نیست، پیشنهاد ما به شما کلینیک روانشناسی دل است زیرا روانشناسان و روان درمانگران مجربی را گرد هم آورده تا در فضایی مطمئن به شما کمک کنند تا بتوانید به اضطراب و استرس خود غلبه کنید.