اختلال شخصیت مرزی یا Borderline Personality Disorder یک نوع از اختلال های روانی می باشد که بر نحوه تفکرات و همچنین احساسات اشخاص در مورد خود و دیگران تأثیر می گذارد. علائم اختلال شخصیت مرزی می تواند باعث بروز مشکلاتی در زندگی روزمره می شود. این اختلال معمولا در روابط افراد تاثیر می گذارد و فرد به دلیل تغییرات قضاوتی و احساسی که در درونش رخ می دهد دچار مشکل در روابط با دیگران می شود.
اختلال شخصیت مرزی به زبان ساده
به زبان ساده اختلال شخصیت مرزی باعث می شود افراد از نظر عاطفی، رفتاری و … نا پایدار و بی ثبات باشند. این ناپایداری و بی ثباتی معمولا باعث ایجاد مشکل در روابط میان فردی آنها می شود. افراد مبتلا به شخصیت مرزی برای مدتی دوستانی را دارند که عاشق آنها هستند و این افراد برای آنها بسیار آرمانی اند. مدتی بعد با همین افراد به مشکل می خورند و روابط خود را قطع می کنند. این اتفاق ممکن است برای معشوق آنها نیز بیوفتد و بعد از مدتی کوتاه فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی احساس سرخوردگی و نا امیدی پیدا می کند. بنابراین در برخی مواقع این موضوع می تواند منجر به تجربه ها و شکست های شدید احساسی و حتی در مواردی منجر به خودکشی هم شود.
با اختلال شخصیت مرزی، فرد می تواند ترس شدیدی از رها شدن داشته باشد و در نتیجه تحمل تنها ماندن برای شخص دشوار می شود. با این وجود عصبانیت غیرقابل کنترل و خشم بی جا ، تکانشگری و تغییرات خلقی دائم و بی ثباتی در خلق و خو ممکن است باعث طرد شدن او شود. بنابراین داشتن وابط عاشقانه و پایدار برای این افراد معمولا بسیار سخت است.
اختلال مرزی محدود به چه سنی می باشد؟
اختلال مرزی محدود به سن نیست اما معمولاً از اوایل بزرگسالی شروع می شود. به نظر می رسد این اختلال در اوایل بزرگسالی شدید تر است و ممکن است با افزایش سن به تدریج بهتر شود. همچنین خود فرد و اطرافیان میتوانند کمک کنند تا به مرور زمان فرد بهبود پیدا کند. بنابراین اگر حس می کنید به اختلال مرزی دچار هستید، ناامید نباشید. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال مرزی پس از مدتی بهتر میشوند فقط نیاز است که کمی تلاش کنند تا بتوانند یاد بگیرند چگونه میتوانند احساساتشان را کنترل کنند تا در نتیجه زندگی بهتری داشته باشند.
علائم و نشانه ها
اختلال شخصیت مرزی در کل بر احساسات شما نسبت به خودتان، نحوه ارتباط شما با افراد دیگر و رفتار شما در قبال دیگران تأثیر می گذارد. حال آنکه برای اینکه متوجه شوید آیا به اختلال شخصیت مرزی دچار هستید و یا خیر می توانید به نشانه های زیر دقت کنید.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است چند تا از علائم و نشانه های زیر را داشته باشند:
- ترس بسیار شدید از رها شدن. این افراد ترس زیادی از رها شدن دارند و حتی ممکن است بابت آن رفتار های بسیار شدیدی داشته باشند تا از طرد شدن آنها – که ممکن است به صورت خیالی یا واقعی باشد- جلوگیری کند.
- روابط ناپایدار. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی روابط بسیار ناپایداری با دوستان، فامیل و حتی خانواده خود دارند. ممکن است لحظه ای علاقه شدیدی به کسی داشته باشند و لحظه دیگر از او متنفر باشند و احساس کنند آن شخص به او اهمیت کافی را نمی دهد و یا حتی بسیار بی رحم است.
- زیاده روی در استفاده از نوشیدنی های الکلی و یا مصرف مواد مخدر. این افراد در قبال رفتاری که از دیگران می بینند و نمی پسندند، برای فرار از مشکلات خود و یا اینکه احساس آرامش لحظه ای داشته باشند ممکن است از مواد مخدر و یا مشروبات الکلی استفاده کنند که در این صورت حتما نیاز به درمان میباشد.
- تغییراتت سریع هویتی. از علائم اختلال شخصیت مرزی تغییرات سریع هویتی است که فرد مبتلا معمولا با تغییرات سریع در شخصیت خود مواجه می شود و یا تصورش از خودش عوض می شود. در نتیجه هدف ها و ارزش های او هم ممکن است سریعا تغییر کند. همه این تغییرات می تواند به این منجر شود، که فرد از خودش هم بدش آید. این موضوع می تواند یکی از دلایل افسردگی هم باشد.
- پارانویا موقت. این افراد می توانند دوره های پارانویا که به استرس مرتبط است را تجربه کنند و رابطه خود را با واقعیت برای مدتی تجربه کنند. این دوره ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
- احساس پوچی. وقتی فرد توقع رفتار ایده آل از همه اطرافیان خود دارد، و افراد را در لحظه بسیار ایده آل میبیند، زمانی که اطرافیان مطابق میل فرد رفتار نمیکنند، فرد احساس پوچی میکند.
- خشم بیش از حد. عصبانیت و خشم بیش از حد و سریع، تلخ بودن و کنایه زدن به دیگران، نداشتن حوصله دیگران به صورت مکرر و حتی در نهایت درگیری فیزیکی از علائم اختلال شخصیت مرزی است.
- آسیب زدن به خود و تلاش برای خودکشی. این بی ثباتی در فرد مبتلا می تواند باعث آسیب های شخص به خودش شود. گاهی هم در موارد شدید امکان تلاش برای خودکشی در فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی وجود دارد.
- رفتار های تکانشی و پرخطر. افرادی که به اختلال شخصیت مرزی دچار هستند معمولا رفتار های پر خطر انجام میدهند. مانند رانندگی بی پروا، روابط جنسی پر خطر، قمار، هنجار شکنی و قانون شکنی، پرخوری، سومصرف مواد مخدر و رفتار ناگهانی مثل خروج از یک کار خوب و یا رابطه خوب.
- تغییرات خلقی گسترده. این رفتار می تواند شامل تغییر سریع خلق و خو باشد که چند روز ممکن است به طول بیانجامد. مانند شادی بسیار، ناراحتی اضطراب و یا خجالت و شرم.
کی به روان درمانگر مراجعه کنیم؟
اگر از داشتن هر یک از علائم یا نشانه های فوق مطلع هستید، حتما با پزشک خود مشورت کنید و یا به یک کلینیک تخصصی روان درمانی مراجعه کنید. اگر هم بنظرتان میرسد که اطرافیان شما ممکن است علائم اختلال شخصیت مرزی را داشته باشند، با آنها صحبت کنید و حتی آدرس این مقاله را بدهید تا در صورت امکان به روان درمانگر مراجعه کنند. اما حواستان باشد که نمی توانید کسی را وادار کنید که به روانشناس مراجعه کند پس اگر در این رابطه احساس خوبی ندارید و احساس میکنید که باعث استرس و اضطراب شما میشود، مراجعه خودتان به یک روانشناس میتواند برای شما مفید واقع شود.
علل بروز اختلال شخصیت مرزی
مانند سایر اختلالات روانی، علل اختلال شخصیت مرزی هنوز به طور کامل شناخته نشده است.اما چیزی که مشخص است عوامل محیطی میتوانند تاثیرگذار باشند، مانند سابقه کودک آزاری یا بی توجهی در کودکی، اختلال شخصیت مرزی ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:
- ژنتیک. برخی از مطالعات بر روی دوقلوها و خانواده ها حاکی از آن است که اختلالات شخصیتی ممکن است ارثی باشد و یا اینکه به اختلالات دیگر اعضای خانواده مرتبط باشند.
- ناهنجاری های مغز. برخی تحقیقات تغییراتی را در مناطق خاصی از مغز نشان داده است که در تنظیم احساسات، تکانشگری و پرخاشگری نقش دارند. به علاوه، برخی مواد شیمیایی مغزی که به تنظیم خلق و خو کمک می کند، مانند سروتونین، ممکن است در این افراد به درستی عمل نکنند.
عواملی که میتوانند ریسک ابتلا را افزایش دهند.
برخی از عوامل مرتبط با رشد در کودکی میتوانند خطر ابتلا به اختلال شخصیت مرزی را بسیار افزایش دهند. البته توجه کنید این موضوع به این معنی نیست که هر کس مبتلا به اختلال شخصیت مرزی باشد قطعا این موارد را تجربه کرده است. این موارد شامل:
- استعداد ارثی. اگر یکی از نزدیکان مانند مادر، پدر، خواهر و یا برادر اختلال مشابه داشته باشد، ممکن است فرد در معرض خطر بیشتری باشد.
- کودکی پر استرس. بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال گزارش کرده اند، که در دوران کودکی مورد آزار جنسی یا جسمی قرار گرفته اند و یا به آنها به اندازه کافی توجه نشده است. برخی از افراد در سن جوانی یا نوجوانی سرپرست خود را از دست داده و یا از آنها جدا شده اند. برخی نیز در خانواده ای پر تنش بوده اند.
درمان اختلال شخصیت مرزی
چندین روش موثر برای درمان اختلال شخصیت مرزی وجود دارد که بسته به شرایط، پزشکی که به آن مراجعه میکنید و یا میزان اختلال ممکن است متفاوت باشد.
- دارو درمانی: یکی از روش های درمان اختلال شخصیت مرزی دارو درمانی میباشد. در این روش داروهای تثبیت کننده خلق و خو و یا دارو های ضد افسردگی می توانند این علائم را کنترل کنند.
- مشاوره گروهی: درمان های گروهی میتواند باعث شود که افراد به هم کمک کنند. افرادی که رفتار های خوب داشته باشند، افرادی که بهتر شده اند از تجربیات خود به باقی بگویند و در نتیجه تاثیر خوب روی همه گذاشته شود.
- مشاوره فردی: روش های مختلف مشاوره و درمان می تواند موثر واقع شود. درواقع مراجعه به یک روان درمانگر و یا کلینیک تخصصی روانشناسی میتواند به درمان کمک کننده باشد به شرطی که به یک دکتر روانشناس خوب مراجعه شود. پیشنهاد ما کلینیک دل می باشد که با داشتن مشاور های بسیار مجرب میتواند به شما کمک کند.