اختلالات اضطرابی شایع ترین اختلال سلامت روان در دنیا است. به نحوی که آمارها نشان می دهد از هر 10 نفر 1 نفر با مشکل اضطراب و استرس مواجه است. در حدود 8 درصد از کودکان و نوجوانان دچار اختلال اضطراب هستند. این وضعیت در طول همه گیری کرونا بدتر شده است. در همین راستا در این مطلب قصد داریم تا به بررسی استرس در کودکان و نوجوانان پرداخته و در مورد آن اطلاعات جامع و کاملی را به شما ارائه دهیم.

چه موقعیت هایی ممکن است منجر به اضطراب و استرس شود؟

سال های نوجوانی سرشار از تجربیات، فرصت ها و چالش های جدید است. همچنین در این مدت، مغز نوجوانان در حال تغییر است و آن ها خواهان استقلال و آزادی بیشتری هستند. در این مدت، استرس های زیادی نیز وجود دارد.

به عنوان مثال، نوجوانان ممکن است در مورد شروع دبیرستان، هماهنگی با دوستان، آینده نگری، امتحانات نهایی، تکالیف مدرسه، حضور در مدرسه و یا رفتن به جلسات رسمی نگران باشند و استرس داشته باشند. امروزه حتی شاهد نگرانی نوجوانان در مورد مسائل سیاسی، بیماری همه گیر، حتی رسانه های اجتماعی هستیم.

احساس اضطراب بخشی از طیف طبیعی احساسات است، درست مانند احساس خشم یا خجالت که ممکن است همه افراد با آن مواجه شوند. برای بیشتر نوجوانان، اضطراب دوام ندارد و خود به خود از بین می رود. اما برای برخی از نوجوانان از بین نمی رود یا آنقدر شدید می شود که آن ها را از انجام کارهای روزمره باز می دارد.

نکته مهم این است که اضطراب برای کودکان و نوجوانان همیشه چیز بدی نیست. احساس اضطراب می تواند به کودک و نوجوان کمک کند تا در مورد موقعیتی که در آن قرار دارند فکر کرده و به ایمن نگه داشتن خود در چنین موقعیت هایی فکر کنند. همچنین می تواند آن ها را تشویق کند تا کار خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهند.

تفاوت بین اضطراب و استرس چیست؟

فرق بین استرس و اضطراب اینجاست که بیشتر اضطراب ها و استرس های عادی به سرعت از بین می روند، شاید در عرض یک روز یا چند ساعت و این مشکل برطرف می شود. اضطراب زمانی به یک نگرانی فزاینده تبدیل می شود که احساس استرس بسیار شدید شود و برای هفته ها، ماه ها یا حتی بیشتر ادامه پیدا کند. استرس در کودکان و نوجوانان زمانی حاد می شود که یادگیری، مشارکت در محیط خانه، مدرسه، کار و لذت بردن از زندگی روزمره فرد را با مشکل مواجه کند.

علائم و نشانه های اضطراب در نوجوانان چیست؟

علائم استرس در کودکان و نوجوانان می تواند شامل نگرانی، احساس تحریک پذیری، عصبی بودن، احساس بی قراری، خستگی، مشکل در تمرکز، خالی شدن ذهن و همچنین علائم فیزیکی مانند مشکلات خواب، تنش عضلانی، سردرد، معده درد باشد.

اگر بخواهیم شما را با سایر نشانه های استرس در کودکان آشنا کنیم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییرات عاطفی: نوجوان شما ممکن است آشفته شده، مضطرب و یا افسرده به نظر برسد. به همین دلیل لازم است تا به تغییرات رفتاری کودک و نوجوان خود توجه کنید.
• تغییرات جسمانی: نوجوانان تحت استرس بیشتر مریض می شوند و از سردرد، معده درد و سایر دردها رنج می برند.
• تغییرات رفتاری: به دنبال تغییرات رفتاری در عادات غذایی، خوابیدن و یا فعالیت های عادی و روزانه کودک و نوجوان خود باشید.
• تغییرات شناختی: ممکن است با مشکل کاهش تمرکز، فراموشی و یا بی دقتی در فرزندتان مواجه شوید.

این موارد از مهم ترین نشانه های استرس در کودکان و نوجوانان است.

نقش والدین برای مدیریت استرس در کودکان و نوجوانان

والدین باید ترس ها و احساسات نوجوان خود را بپذیرید. به هیچ عنوان نباید استرس در کودکان و نوجوانان را نادیده گرفته و به آن توجه نکنید. والدین باید به فرزندشان محبت کرده و با او همدلی کنند. همچنین باید هر روز زمانی را برای صحبت با کودک اختصاص داد. توجه به رژیم غذایی سالم، فعالیت های بدنی و عادات خواب کودک نیز موضوع دیگری است که والدین باید به آن توجه داشته باشند. روابط قوی والدین و نوجوانان برای سلامت روانی جوانان مفید است. اگر نیاز به کمک بیشتر دارید، برای درمان استرس در کودکان و نوجوانان می توانید به سراغ روانشناس یا مشاور رفته و از این افراد کمک بگیرید.

عوامل رایج ایجاد کننده استرس در کودکان و نوجوانان

همه کودکان و نوجوانان مقداری استرس را در طول زندگی تجربه می کنند، اما بسیاری از نوجوانان با استرس های بیش از اندازه ای مواجه هستند. در همین راستا اگر بخواهیم شما را با عوامل رایج به وجود آورنده استرس آشنا کنیم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استرس تحصیلی

نوجوانان در مورد نمرات، پذیرش در دانشگاه و… استرس بسیار زیادی را تجربه می کنند. بسیاری از نوجوانان نگران برآورده کردن خواسته های تحصیلی، جلب رضایت معلمان و والدین و رقابت با همکلاسی های خود هستند. نداشتن مهارت های مدیریت زمان، غرق شدن در کار و… می تواند باعث استرس تحصیلی شود.

استرس در دوران کرونا

یکی از دلایل دیگری که می تواند اخیرا باعث استرس در بین کودکان شود، کرونا است. زیرا کرونا زندگی ها را تا حدی غیر قابل پیش بینی کرده و باعث ایجاد مشکلات زیادی شده است. این مشکلات ممکن است باعث استرس کرونا شوند. و یا ممکن است مادر و پدر به دلایل مشکلاتی که در همه گیری کرونا به آن دچار شده اند، به کودک خود نیز این اضطراب و استرس را منتقل کنند.

استرس اجتماعی

نوجوانان برای زندگی اجتماعی خود ارزش بالایی قائل هستند. آن ها اکثر ساعات بیداری خود را در میان همسالان خود می گذرانند و ممکن است برای پیدا کردن و حفظ دوستان خود گاهی اوقات با استرس دست و پنجه نرم کنند. قلدری و مواردی چون پرخاشگری در جامعه از دیگر منابع استرس نوجوانان است، اما یادگیری مدیریت رفتار در جامعه و رفتار مناسب با سایر افراد از مهم ترین نکاتی است که به فرزند شما کمک می کند تا بتواند استرس خود را کاهش دهد. فشار همسالان یک استرس اضافی در طول سال های نوجوانی است. در واقع در چنین شرایطی کودکان و نوجوانان برای ایجاد و حفظ روابط دوستانه، رفتارهایی خارج از منطقه امن خود را انجام می دهند که این مسئله باعث ایجاد استرس در کودکان و نوجوانان می شود.

اختلاف خانوادگی

مشکلات خانوادگی و هر چیزی که خانواده را تحت تأثیر قرار دهد می تواند بر روی سلامت روانی کودک و نوجوان تأثیر بگذارد. انتظارات غیر واقعی، مشکلات زناشویی، تیرگی روابط خواهر و برادر، بیماری در خانواده و استرس مالی همگی می توانند باعث افزایش استرس نوجوان شوند.

رویدادهای جهانی

تیراندازی در مدرسه، اقدامات تروریستی و بلایای طبیعی می تواند اما باعث ایجاد استرس در نوجوانان شود. نوجوانان معمولاً از چرخه اخبار 24 ساعته آگاه هستند و شنیدن اخبار ترسناک داخلی و خارجی می تواند نوجوانان را در مورد امنیت خود و عزیزانشان با مشکل مواجه کند.

رویدادهای آسیب زا

مرگ یکی از اعضای خانواده یا دوست، تصادفات، بیماری، آزار عاطفی یا جسمی می تواند تأثیر بسیار زیادی بر روی استرس کودکان و نوجوان داشته باشد.

تغییرات قابل توجه در زندگی

مانند بزرگسالان، نوجوانان نیز به دلیل تغییرات قابل توجه در زندگی، استرس را تجربه می کنند. نقل مکان، رفتن به یک مدرسه جدید، تغییرات در ترکیب خانواده از جمله طلاق و ازدواج مجدد والدین می تواند استرس را برای نوجوانان به همراه داشته باشد. ندانستن چگونگی کنار آمدن با تغییرات بزرگ می تواند برای نوجوان در حال رشد یک عامل ترسناک باشد و باعث ایجاد استرس در کودک و نوجوان شود.