حتما بارها شنیده‌اید که داشتن یک نظام ارزشی سالم اساس یک زندگی موفق و مفید است. اما آیا این گزاره صحت دارد؟ اهمیت داشتن یک نظام ارزشی سالم چقدر است؟ اجازه بدهید با طرح یک مثال قضیه را باز کنیم: هر انسانی یک بدن دارد که در این بدن وظیفه استخوان‌ها و اسکلت‌هاست که چارچوب را تعیین و حفظ کند، حال در علم روانشناسی این نظام ارزشی فرد است که چارچوب روانی او را می‌سازد که اگر این چارچوب سالم نباشد، فرد هر چقدر هم تلاش کند و موفق باشد اما هرگز خوشبخت نخواهد بود. حال که اهمیت نظام ارزشی سالم را متوجه شده‌اید در ادامه به این سوال بپردازیم که “چگونه نظام ارزشی سالمی بسازیم؟“
چگونه نظام ارزشی سالم بسازیم
چگونه صبح زود از خواب بیدار شویم؟ + راهکار در زمان قرنطینه کرونایی
آذر 2, 1399
درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی
آذر 2, 1399
نظام ارزشی سالم
با آنکه هدف شناخت‌درمانی حل مسائل کنونی است، می‌توانید به کمک آن از بروز بسیاری از مشکلات آتی جلوگیری کنید. هنگام بروز افکار منفی، احتمالا به طرز تلقی‌های مخربی در وجود خود پی می‌برید. ممکن است به این نتیجه برسید که مستعد احساس گناه هستید و خود‌به‌خود و بدون هر گونه دلیل موجه خود را مسئول مسائل دیگران می‌پندارید. ممکن است به این نتیجه برسید که اضطراب و افسردگی شما اغلب ناشی از انتقاد یا گفت‌و‌گو‌های نزدیکان شماست. ممکن است به این نتیجه برسید که کمال‌گرا هستید و از ناکامی‌های شغلی و تحصیلی و تحقیر شدن می‌ترسید. ممکن است به این نتیجه برسید در معرض فشارهای روانی به شدت آسیب‌پذیر هستید و در اثر غلبه طرز تلقی “تفکر هیچ یا همه چیز” نتیجه کار خود را هرگز در سطح دلخواه نمی‌بینید.
طرز تلقی‌های علت افسردگی و اضطراب را در ادامه شرح می‌دهیم. با مطالعۀ موارد احتمالا به علل ناراحتی‌های خود پی می‌برید. اینها را گاهی اوقات “فرضیه‌های خاموش” می‌نامند. اینها شما را در معرض نوسانات روحی دردناک آسیب‌پذیر می‌سازند. با شناسایی آنها می‌توانید از زوایای مختلف به آنها بپردازید و نظام ارزشی سالم تری در خود ایجاد کنید.
طرز تلقی‌ها و هراس‌های مخرب
- تنهایی و تنها شدن وحشتناک است. لازمۀ احساس خوب این است که مورد مهر و تایید دیگران قرار بگیرم.
- معنای انتقاد دیگران این است که اشکالی در من وجود دارد.
- باید با راضی کردن همیشگی دیگران مطابق انتظارات آنها عمل کنم.
- من اصولا در مقایسه با دیگران ضعیف‌تر و حقیر‌تر هستم.
- دیگران مسئول گرفتاری‌های من هستند.
- دنیا باید همیشه بر وفق مراد من باشد.
- دیگران باید همیشه در حد معیارهای انتظار من باشند.
- نگران حادثه بودن وضع را بهتر می‌کند. خوشحال بودن و خوشبینی نتیجه معکوس دارد.
- ناامید هستم و باید همۀ عمر افسرده بمانم. مسائل زندگی من حل ناشدنی هستند.
- باید همیشه سعی کنم کامل و بی عیب و نقص باشم.
کمال گرایی نظام ارزشی شما را تحت الشعاع قرار می‌دهد
پیشتر در مورد اینکه کمال گرایی افراطی چه مشکلاتی برای شما ایجاد می‌کند صحبت کردیم و در مورد چند روش برای کاهش کمال گرایی افراطی بحث کردیم، در ادامه چند مورد کمال گرایی که موجب می‌شود شما نظام ارزشی سالم نداشته باشید، اشاره می‌کنیم:
کمال گرایی اخلاقی
اگر از اهداف و معیارهای شخصی‌ام باز بمانم نباید خودم را ببخشم.
کمال گرایی عملکردی
برای اینکه ارزشمند باشم باید در همه کارهایم موفق گردم.
کمال گرایی شناختی
اشخاص هرگز مرا به عنوان یک انسان آسیب‌پذیر قبول نمی‌کنند.
کمال گرایی احساسی
باید همیشه بکوشم شاد و خوشبخت باشم. احساسات منفی را کنترل کنم و هرگز نباید احساس نگرانی و افسردگی به خود راه دهم.
کمال گرایی رمانتیک
باید همسر کاملی پیدا کنم و همیشه واله و شیدا او باشیم.
کمال گرایی ارتباطی
زن و شوهر با هم مشاجره نمی‌کنند و بر هم خشم نمی‌گیرند.
کمال گرایی در وضع ظاهر
بی‌تناسب هستم، زیرا کمی اضافه وزن دارم، پاهایم چاق است، صورتم جوش زده است.
راه‌حل داشتن یک نظام ارزشی سالم
حتما تا اینجا متوجه شده‌اید که این افکار کلیدی شما هستند که نظام ارزشی شما را می‌سازند، پس طبیعتا برای داشتن یک نظام ارزشی سالم شما باید دست به اصلاح افکار کلیدی خود بزنید، اما چگونه؟ شما در مرحله اول باید افکار سطحی که در ذهن خود دارید را روی کاغذ بنویسید، در مرحله بعد از خود بپرسید چرا؟ و این روند را تا جایی ادامه بدهید که به ریشه فکر خود برسید و اینجاست که به افکار کلیدی خود دست پیدا کردید، حال وقت اصلاح است اما این کار آسان نیست، شما با تلاش مستمر می‌توانید دست به اصلاح افکار کلیدی خود بزنید تا نظام ارزشی سالم داشته باشید. با هم یک مثال برای رسیدن به افکار کلیدی را انجام دهیم.
- فکری که در ذهن شما است: اگر بیشتر از این درس نخوانم در این درس مردود می‌شوم.
- می‌پرسید: چرا باید مرا نگران کند؟
- فکر بعدی‌ای که می‌آید: ممکن است در کل دوره هم مردود شوم.
- می‌پرسید: چرا مردود شدن در دوره باید مرا نگران کند؟
- فکر بعدی‌ای که می‌آید: برای اینکه آدم شکست خورده‌ای می‌شوم و دیگران به من بها نمی‌دهند.
- می‌پرسید: چرا از شکست خوردن و بها ندادن دیگران باید ناراحت شوم؟
- فکر کلیدی: احساس بدی پیدا می‌کنم، زیرا برای خوشبخت بودن به تائید دیگران احتیاج دارم.
شما در چهار مرحله به فکر کلیدی خود رسیدید که بسیار مخرب است، حال باید هر جایی که می‌بینید که خوشبخت بودن خود را به تائید دیگران گره زده‌اید، مستمر تلاش کنید که از شر این فکر مخرب خلاص شوید. مطمئن باشید که با تلاش مستمر به یک نظام ارزشی سالم دست پیدا می‌کنید.
