وابسته شدن مقوله ای است که هر انسان از نوزادی تا لحظه مرگ نسبت به افراد مختلف و حتی مادیات تجربه می کند. با این که وابسته شدن امری طبیعی است اما گاهی وابستگی بیش از حد می تواند منجر به ایجاد اختلال در زندگی افراد شود. کودکان با ویژگی های اخلاقی و شخصیتی خاصی رشد می کنند و ممکن است هر کدام در سنین خاصی نسبت به والدینشان احساس وابستگی داشته باشند. برای این که وابستگی در کودکان منجر به اختلال نشود باید اقدامات پیشگیرانه ای برای او صورت گیرد. در مقاله ای که پیش روی شماست قصد داریم به بررسی چرایی، اهمیت و درمان وابستگی کودک بپردازیم.

در چه حالت می گوییم کودک وابسته است؟

کودکان زیادی در یک دوره از زندگی خود به والدین وابسته می شوند و این وابستگی تا جایی که به افراط کشیده نشود و دارای تعادل باشد منطقی است. گاهی کودکان و نوجوانان بیش از اندازه و خارج حد تعادل در سنین خاصی به خانواده یا حتی افراد دیگر  تمایل پیدا می کنند که این مسئله نگران کننده است و نیاز به درمان دارد.

معمولا زیر نقاب وابستگی افراد، اضطراب زیاد وجود دارد. ترس و اضطراب زیاد باعث می شود فرد به کس دیگری جز خود متکی باشد. فرد یا کودکی که وابسته باشد نمی تواند تنهایی برنامه های شخصی زندگی اش را پیش ببرد چرا که اضطراب باعث می شود اعتماد به نفس او کاهش پیدا کند.

در چه حالتی والدین به کودک وابسته اند؟

گاهی ممکن است والدین نسبت به کودک وابستگی شدیدی داشته باشند و هیچ وقت از او دور نشوند اما هنگام قضاوت، وابستگی را به کودکشان نسبت بدهند. در این حالت این والدین هستتند که باید تحت درمان قرار بگیرند نه کودک. والدینی که به کودک خود وابستگی شدید دارند برای آن ها مثل نگهبان هستند و نهایتا این احساس وابستگی را به کودک هم منتقل می کنند.

علت های وابستگی کودک

نمی توان درمان یک اختلال را بدون شناسایی علل آن شروع کرد. در ادامه قصد داریم به بررسی برخی از عواملی که در ایجاد وابستگی کودک و یا اختلال در کودکان موثرند اشاره کنیم.

دلایل ژنتیکی

ژنتیک یکی از عوامل موثر در وابستگی کودک است. احتمال این که والدینی که خودشان به اضطراب جدایی مبتلا بوده اند فرزندانی وابسته به دنیا بیاورند وجود دارد. از این جهت نقش سابقه خانوادگی را در وابستگی کودکان زیاد است.

دلایل محیطی

دلایل محیطی از دیگر عوامل تاثیرگذار بر سطح وابستگی کودکان است. کودکانی که در خانواده های پرتنش زندگی می کنند یا کودکانی که تک سرپرست هستند احتمال ایجاد اختلال وابستگی در آن ها بیشتر است. گاهی نیز ممکن است والدینی به شکل افراطی از کودک خود محافظت کند که این موضوع نیز می تواند سبب ایجاد اختلال وابستگی شود. از دست دادن یک عزیز، سوء استفاده های جنسی و جسمی دلایل دیگری هستند که می توانند از طریق افزایش اضطراب و استرس در کودک سبب وابستگی کودک شوند.

ویژگی های ذاتی کودک

هر کودکی دارای یک سری ویژگی های ذاتی است که می تواند روی وابستگی او تاثیرگذار باشد. مثلا کودکان خجالتی و درونگرا معمولا وابستگی بیشتری از کودکان احتماعی و برونگرا به والدینشان دارند. این موضوع نشان می دهد که ویژگی های ذاتی و درونی هر فرد روی میزان وابستگی او تاثیرگذار است.

شیوه های تربیتی والدین

اگر والدین آدم های بیش از حد محتاطی باشند و در نتیجه کودک را بیش از حد محدود کنند این می تواند روی او تاثیرات مخرب زیادی داشته باشد که یکی از آن ها وابستگی بیش از اندازه به والدین است. این موضوع نشان می دهد که که والدین باید در انتخاب شیوه های تربیتی خود با آگاهی و دانش زیاد تصمیم گیری کنند.

درمان وابستگی کودک

وابستگی کودک باید حتما درمان شود چرا که می تواند سبب اختلال در سبک زندگی او گردد. اگر وابستگی کودک درمان نشود ممکن است از رفتن به محیط های جدید مانند پیش دبستانی و مدرسه اجتناب کند. وابستگی کودک بدون درمان و راهکار نیست. در ادامه به بررسی راهکار های مفید برای درمان وابستگی کودک می پردازیم.

صحبت کردن با کودک

یکی از مهم ترین راه های درمان وابستگی صحبت کردن با کودک است. به کودکتان یادآوری کنید که قرار نیست او را ترک کنید. باید تلاش کنید اعتمادش را به دست بیاورید. جملاتی به او بگویید که باعث کم شدن اضطراب و ترس او شود. به او اطمینان بدهید که در غیاب شما برای او اتفاق بدی نمی افتد.

بازی درمانی

یکی از مهم ترین راه هایی که می توان با آن روی تربیت و خلقیات کودک تاثیر گذاشت بازی درمانی است. بازی هایی مثل قایم موشک که کودک در آن لحظاتی از شما جدا و تنها می شود می تواند برای درمان وابستگی کودک موثر باشد. قایم موشک به بچه نشان می دهد که وقتی مادرش را ترک می کند قرار نیست دیگر برای همیشه او را نبیند.

قصه خوانی و انیمیشن

قصه هایی که در آن ها سعی شده است اضطراب جدایی را کاهش دهد می توانند در کاهش وابستگی کودک موثر باشند. علاوه بر این انیمیشن هایی هم هستند که می توانند در این زمینه مفید واقع شوند.

آگاه کردن کودک از تنهایی

اگر می خواهید کودک را ترک کنید یا در اتاقش تنها بگذارید به او خبر بدهید. اگر کودک ناگهان متوجه شود که شما دیگر پیش او نیستید ممکن است ناخودآگاه به این نتیجه برسد که برای همیشه او را ترک کرده اید. بهتر است از هر رفت و آمدی کودک را مطلع کنید و به او بگویید چه مدت قرار است از او دور باشید.

اتاق کودک

اگر کودکتان تنها در اتاقش نمی خوابد بهتر است تا زمانی که خوابش ببرد کنار او بمانید. این موضوع نباید باعث شود که کودک در اتاق پدر و مادر بخوابد. این کار کودک را وابسته تر می کند و استقلالش را از او می گیرد.

تقویت اعتماد به نفس در کودک

کودکانی که اعتماد به نفس بیشتری دارند وابستگی کمتری به والدین پیدا می کنند. تقویت اعتماد بنفس در کودکان با استفاده از روش هایی مانند تشویق، پاداش، تعریف و تمجید اتفاق می افتد. استفاده از این روش ها می تواند باعث افزایش عزت نفس در کودک شود و نهایتا این حس را به او منتقل کند که او می تواند از پس خودش بر بیاید.

کارهایی که نباید نسبت به کودک وابسته انجام داد

یکی از اشتباهات رایج پدر و مادرها این است که سعی می کنند اختلال وابستگی را با تهدید کردن و رفتار خشونت آمیز برطرف کنند. این رفتارها نه تنها نمی تواند از وابستگی کودک کم کند بلکه حتی برای آسیب های روحی دیگری نیز به همراه خواهد داشت و او را دچار گوشه گیری و اختلال افسردگی در کودکان خواهد کرد.

کودک را به طور ناگهانی و مدت طولانی از خودتان جدا نکنید. مراحل جدایی و بازیابی استقلال باید با صبر و حوصله زیاد انجام شود. هیچ وقت در میان دعوا با کودک او را تهدید به ترک کردن نکنید و احساس امنیت را از او نگیرید. گاهی بهتر است او در میان همسن و سالان خودش تنها بگذارید تا به شرایط عادت کند.

سخن پایانی

اگر وابستگی کودک شدید باشد ممکن است نتوان آن را با استفاده از روش هایی که در بالا ذکر کردیم انجام داد. در این شرایط نیاز است که از یک مشاور متخصص در این زمینه کمک بگیرید تا به شما راه حل های دقیق تر و مناسب با خلقیات و روحیات فرزندتان ارائه دهد. به عنوان یک نکته کلی باید گفت که مشکلات و اختلالات کودکان بهتر است در همان کودکی و در سریع ترین زمان ممکن پیگیری و حل شود چرا که مشکلاتی که در سنین کودکی به سراغ بچه ها می آیند می توانند تا آخرین لحظات عمر آنان را درگیر خود کنند. بنابراین جدی گرفتن این موضوع و مراجعه به روان درمانگر مناسب می تواند یکی از بهترین تصمیم ها در حق کودک باشد. پیشنهاد ما به شما کلینیک روانشناسی دل است که در زمینه کودکان، روان درمانگران متفاوتی را داراست.

آیا شما هم کودک وابسته داشته اید؟ یا خودتان کودکی بودید که به والدینش بیش از اندازه وابستگی داشته؟ تجربیات خود را در کامنت ها با ما به اشتراک بگذارید.