کسانی که به نوروتراپی مراجعه کرده اند این سوال را مطرح می کنند که تاثیر درمان نوروفیدبک چقدر است؟ تشخیص میزان و تاثیر درمان نوروفیدبک که اصطلاحا نوروتراپی نیز گفته می شود به کاراکترهای مختلفی بستگی دارد. بهتر است تا در ابتدا به تشریح این روش درمانی در حوزه روان پزشکی پرداخته و سپس جزییات مربوط به آن را بررسی کنیم.

نوروفیدبک به چه معناست؟

نوروفیدبک یا نوروتراپی یا نوروبیوفیدبک نوعی سیستم مدرن است که برای بازتوانبخشی و کنترل دقیق تر و تمرین روی عملکرد مغز استفاده می‌ شود. در این روش عملکرد مغز بر روی صفحه نمایش خاصی همانند مانیتور لپ تاپ یا کامپیوتر نمایش داده می شود و از آن به عنوان بیوفیدبک نیز یاد می کنند.

در این روش با استفاده از ثبت امواج EEG و دادن بازخورد عصبی به فرد، نوع خاصی از خود تنظیمی را ایجاد و آن را به صورت هدفمند به او آموزش می دهد.

نوروفیدبک نوعی درمان مکمل به حساب می آید و یک درمان اصلی قلمداد نمی شود. در واقع نوعی ابزار جدید در حیطه روان پزشکی است که برای اختلالات خاصی به کار می رود. این اختلالات و همچنین کاربرد نیوفیدبک در عمل روان پزشکی را در این مقاله تشریح خواهیم کرد اما نکته اصلی و اساسی در تعریف نوروفیدبک این است که بازخورد آن از طریق صدا و تصویر ایجاد می شود و از این رو فرد متوجه تغییرات مثبت و مناسبی که در امواج مغزی خود ایجاد کرده است یا خیر، خواهد شد.

کاربرد نوروتراپی

همانطور که در مطالب قبل بیان کردیم نوروفیدبک نوعی درمان مکمل برای بهبود برخی از اختلالات است. اختلالاتی که توسط نوروتوراپ درمان می شوند یا بهبود پیدا می کنند عبارتند از:

• ADHD
• جلوگیری از عود در سوء مصرف مواد
• ناتوانی‌های یادگیری
• افسردگی
• مدیریت استرس
• میگرن
• اختلال در خواب
• اختلال‌ های اضطرابی مثل استرس پس از سانحه
• کمبود توجه

هرچند گفته می شود زمان طلایی برای نوروتراپی، سنین 5 الی 6 سال است با این حال در سنین مختلف می توان نوروتراپی را برای درمان و بهبود اختلالات فوق بکار گرفت. هم اکنون نیز اغلب کسانی که از طریق بیو فیدبک تحت درمان قرار می گیرند خارج از سنین 5 یا 6 سال بوده و علائم بهبودی نیز در بسیاری از آن ها مشاهده می شود.

روش انجام نوروفیدبک تراپی

اگر تاکنون به نوروتراپی مراجعه نکرده اید قطعا سوالات زیادی ذهن شما را احاطه کرده اند از جمله اینکه نورفیدبک تراپی چگونه انجام می شود؟ در نوروتراپی از حسگرهایی که الکترود نام دارند استفاده می کنند. این الکترودها روی پوست سر فرد قرار گرفته و فعالیت الکتریکی مغز را به صورت امواج مغزی ثبت می‌کنند.

امواج مغزی ثبت شده در بسیاری از موارد به صورت یک بازی کامپیوتری و یا فیلم شبیه سازی شده در دسترس فرد است و او می تواند آن ها را روی صفحه مانیتور ببیند. نوروتراپ در ابتدا به بررسی حالات بیمار پرداخته و سپس الکترودهای موجود را بر روی سر بیمار قرار می ‌دهد.

بیمار باید خونسردی خود را کاملا حفظ کند. در این حالت هدایت، کنترل و پخش فیلم  یا بازی کامپیوتری تنها توسط امواج مغزی بیمار صورت می گیرد و به هیچ وجه نباید از دستان خود استفاده کند. در واقع فرد باتوجه به پیشرفت های حاصله یا شکست ها و توقف هایی که صرفا از طریق امواج مغزی به دست آورده است به شرایط مطلوب و نامطلوب مغز خود پی برده و باید در مسیر اصلاح آن ها گام بردارد. در واقع هدف از تنظیم امواج در این روش درمانی، تغییر قدرت دامنه موج است و نه پهنا و نوع موج.

روش های تغییر امواج مغز در نوروتراپی

تغییر امواج مغز به یادگیری آن ها توسط بیمار بستگی دارد. این روش ها عبارتند از:

1. روش نیمه هوشیار: در این روش مغز به شکلی غیر ارادی و کاملا به صورت خودکار، شناخت بیشتری از خود به دست آورده و به تدریج به ایجاد تغییرات مطلوب می‌پردازد. در این روش فرد بدون اینکه آگاهانه تغییری را احساس نماید، صرفا به تماشا یا شنیدن صداها گوش فرا می دهد.
2. روش هوشیار: در این روش ارتباطی هوشیاری بین تغییرات به وجود آمده در هدف و احساس درونی فرد ایجاد می‎ گردد.
3. رشد ویژگی انعطاف‌پذیری در مسیرهای عصبی مغزی: این مرحله به زمان درمان و بهبود عملکرد مغز در تمامی جنبه ها اختصاص دارد. هرچه مغز بیشتر برای رسیدن به حالت بهینه فعالیت کند، در کنترل امواج مغزی نیز مهارت بیشتری پیدا می‌کند.

رسیدن به روش تغییر امواج مغز در نوروفیدبک به روش رشد ویژگی های انعطاف پذیری در مسیرهای عصبی مغزی، صرفا با تکمیل دوره درمان و بهره گیری از سایر روش های درمانی که توسط روانپزشک تجویز شده اند امکان پذیر است؛ در این خصوص نباید تاثیر شرایط محیطی و بخصوص همکاری اعضای خانواده و والدین را بی تاثیر دانست.

تاثیر درمان نوروفیدبک در بهبود و درمان اختلالات

اکنون به سوال اصلی مقاله می رسیم که تاثیر نوروفیدبک چقدر است؟ در ابتدا باید بگوییم که نوروتراپی به تنهایی نمی تواند اختلالات فوق را درمان کند بلکه باید در کنار سایر روش های پیشنهادی و درمان های صورت گرفته از جانب روان پزشکان از این روش مدرن نیز استفاده کرد. بنابراین اگر تنها به نوروتراپی روی آورده اید بهتر است بگوییم که تاثیر چندانی را مشاهده نخواهید کرد.

اگر از نوروتراپی به عنوان یک درمان مکمل استفاده می کنید باز هم نمی توان به صورت دقیق میزان تاثیر آن را برآورد نمود چرا که روند بهبود بیمار به کاراکترهای مختلفی بستگی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• نوع و شدت بیماری
• زمان اقدام به درمان
• میران همکاری فرد و خانواده
• شرایط محیطی دیگر

یکی دیگر از مواردی که باعث می شود به خوبی با روند بهبود علائم مواجه شوید این است که دوره درمان با استفاده از نوروتراپی را کامل کنید. بسیاری از افراد توقع دارند بدون کامل کردن روند درمان، با بهبود شرایط اختلالی روبرو شوند که اصلا این گونه نیست.

برای اینکه بهترین تاثیر ممکن را از جلسات نوروتراپی بگیرید بهتر است به صورت یک روز در میان برای درمان مراجعه کرده و مدت زمان هر جلسه نیز از 30 دقیقه کمتر یا از 45 دقیقه بیشتر نباشد.