در ابتدا که کلمه تفکر انتقادی به گوش ما می­خورد ممکن است فکر کنیم که تفکر انتقادی یعنی به زیر سوال بردن مسائل و یا اطرافیان و عیب جویی. اما واقعیت این است که تفکر انتقادی به این معنی نیست. گرچه تعریف های متفاوتی برای تفکر انتقادی وجود دارد اما یکی از مهم ترین آنها یعنی تجزیه و تحلیل درست اطلاعات برای اینکه بتوانیم درست قضاوت کنیم. اما کاربرد تفکر انتقادی چیست ؟ چه زمانی تفکر انتقادی به کمک ما می­آید و چرا پرورش تفکر انتقادی مهم است؟ جالب است بدانید که این تفکر نه تنها در زندگی بلکه در کار نیز به شما کمک خواهد کرد و تفکر انتقادی برای هر کارفرمایی یک نکته بسیار مثبت است.

تصمیماتی که می گیرید بر زندگی شما تأثیر می گذارد. اگر می خواهید اطمینان داشته باشید که بهترین، موفق ترین و شاد ترین زندگی ای که می­توانید را دارید، قطعا باید انتخاب های شما نیز آگاهانه باشد. مهارت تفکر انتقادی یک مهارت به ظاهر ساده است که اینجا به کمک شما می­آید. در این مقاله به کاربرد تفکر انتقادی و در انتها به نحوه پرورش تفکر انتقادی می­پردازیم.

اهمیت تفکر انتقادی

اما دقیقا چرا تفکر انتقادی مهم است؟ چرا برای آن ارزش قائل هستیم و چطور تفکر انتقادی می­تواند دنیا را به جای بهتری تبدیل کند؟ به دلیل اینکه تفکر انتقادی یک مهارت بسیار کاربردی و به شغل و یا جغرافیا بستگی ندارد کاربرد تفکر انتقادی را می­توان در مسائل جزئی و زندگی ما و همچنین در مسائل کلان دنیا هم دید که چند مورد از اهمیت تفکر انتقادی را برای شما لیست کرده ایم.

1- خلاقیت

هنگامی که داریم روی مهارت تفکر انتقادی خود کار می­کنیم، نه تنها سعی می­کنیم تا مشکلات را حل کنیم بلکه مجبوریم از راه های مختلف و جدید، به حل مسائل بپردازیم. تفکر انتقادی به ما کمک می­کند تا این راه های جدید را تجزیه و تحلیل کنیم و همین به معنای بهبود خلاقیت است.

2- تفکر انتقادی یک مهارت عمومی است

تفکر انتقادی یک مهارت کاملا عمومی است و یک مهارت نرم(Soft-Skill) است و این به این معناست که کاربرد تفکر انتقادی فقط در یک رشته یا حرفه خاص نیست و هر مسیری را که شما در زندگی دنبال کنید، تفکر انتقادی در آن راه به شما کمک می­کند و مختص به هیچ زمینه ای نیست.

3- به شما برای ارائه مطالب کمک می­کند

زمانی که شما می­خواهید نظر خود را بیان کنید، تفکر انتقادی کمک می­کند تا بتوانید با تجزیه و تحلیل درست، به بهترین شیوه مسائل را بیان کنید. در این صورت اطرافیان شما بهتر منظور شما را متوجه می­شوند و همچنین شما نیز می­توانید بهتر منظور اطرافیان و نوشته ها را بفهمید. زیرا می­توانید راحت تر آنها را تجزیه و سپس درک کنید.

4- پایه علم تفکر انتقادی است

ما برای پیشرفت علم نیاز داریم که حقایق علمی را بررسی و اثبات کنیم. دنیا برای این کار نیاز به تفکر انتقادی دارد. فرضیه ها همه باید یک پشتوانه علمی داشته باشند، که خوب و درست و به صورت مستقلانه تجزیه و تحلیل شده است.

5- شناخت بهتر خود

با تفکر انتقادی بهتر می­توانیم خودمان را و معنای زندگیمان را پیدا کنیم. در حقیقت ما دقیق تر، مستقل تر و بدون اینکه قصد و غرض داشته باشیم می­توانیم خودمان را ارزیابی کنیم و بهتر خودمان را تحلیل کرده و بشناسیم این موضوع به ما کمک می­کند تا بهتر بفهمیم از زندگی چه می­خواهیم و چطور خودمان را نسبت به کارهایی که کرده ایم ارزیابی می­کنیم

فواید و کاربرد تفکر انتقادی

حال که فهمیدیم تفکر انتقادی برای جامعه چه اهمیت هایی دارد و می­تواند باعث پیشرفت یک جامعه شود وقت آن است که کاربرد تفکر انتقادی را برای خودمان بدانیم. در حقیقت حال نوبت این است که بتوانیم برای تک تک افراد کاربرد تفکر انتقادی چیست و چگونه در زندگی شخصی به ما کمک می­کند؟

1- پیشرفت شغلی

تفکر انتقادی تقریبا در هر شغلی می­تواند به شما کمک کند. مهم نیست که شما دانشمند هستید یا وکیل. مهندس هستید یا یک تحلیلگر بورس، پزشک هستید یا یک خبرنگار. در تمام این شغل ها و شغل هایی که ما لیست نکرده ایم تجزیه و تحلیل درست می­تواند کلید موفقیت ما باشد. در حقیقت هر کارفرمایی تقریبا به دنبال شخصی می­گردد که چنین مهارتی را داشته باشد. زیرا در هر کاری تفکر خارج از یک چهارچوب خاص، راه حل های خلاقانه، برنامه ریزی های واقع گرایانه و تجزیه و تحلیل صحیح اطلاعات می­تواند کمک کننده باشد. بنابراین مهم ترین کاربرد تفکر انتقادی را می­توان در محیط کار هم جست و جو کرد.

2- تصمیم گیری بهتر در نقاط حساس زندگی

قطعا شکی در این نداشته باشید که افرادی که دارای مهارت تفکر انتقادی هستند، می­توانند در مقاطع حساس بهترین انتخاب ها را انجام دهند زیرا درک بهتری از موقعیت دارند. تفکر انتقادی به ما کمک می­کند تا بتوانیم با مشکلات روزمره مواجه شویم. مستقلانه فکر کنیم و همچنین حتی به صورت ناخودآگاه تصمیم های بهتری بگیریم و به خودمان و تصمیممان اعتقاد داشته باشیم.

3- خوشحالی بیشتر

شاید کمی اغراق آمیز بنظر برسد اما واقعیت این است که کسی که خودش را بهتر می­شناسد و درک عمیقی از خود دارد، بهتر نقاط ضعف و قدرت خود را می­شناسد و این موضوع کمک می­کند که شخص از باور ها و منفی نگری دوری کند و به نقاط قوت خود تمرکز کند.

4- روابط بهتر

شاید فکر کنید که یک شخص با تفکر انتقادی نمی­تواند یک رابطه خوب داشته باشد و یا در روابط انسانی این موضوع مشکل زاست در صورتی که اصلا اینطور نیت. یک کاربرد تفکر انتقادی این است که به شما این امکان را می­دهد تا مشکلات و حرف های دیگران را بهتر فهمیده و ذهن بازتری داشته باشید. این موضوع می­تواند روابط شما را بهبود ببخشد.

5- بهبود مهارت حل مسئله

کسانی که مهارت تفکر انتقادی دارند، مشکلات را به صورت غریزی بهتر حل می­کنند. آنها صبور و متعهد هستند. یک نمونه از اشخاص معروف که مشخصا دارای مهارت تفکر انتقادی بود آلبرت انیشتین است که می­گفت:

اینطور نیست که من خیلی باهوش باشم بلکه من با مشکلات بیشتر می­مانم

آلبرت انیشتین

این موضوع هم باز به کسانی که دارای تفکر انتقادی هستند کمک می­کند که انتخاب های بهتری برای حل مشکلات در شغلشان و یا حتی حل مشکلات جهان باشند.

6- ایجاد استقلال

یکی از کاربرد های تفکر انتقادی ایجاد استقلال است. وقتی انتقادی فکر می­کنیم، چون مستقلانه فکر می­کنیم اعتماد به نفس ما بالاتر می­رود و این موضوع باعث می­شود که ما شخصی مستقل تر بشویم. اینطوری می­توانیم واقعا با تفکر خودمان تصمیمات خودمان را بگیریم.

پرورش تفکر انتقادی

حال که متوجه مزایا و کاربرد تفکر انتقادی شدیم نوبت به آن است که بدانیم چگونه می­توانیم تفکر انتقادی داشته باشیم و تفکر انتقادی را در خود پرورش دهیم. چند روش ساده برای پرورش تفکر انتقادی برای شما لیست کرده ایم:

• مسئله و هدف را مشخص کنید. وقتی بحث تفکر انتقادی است، بسیار مهم است که بتوانیم اهداف خود را در ذهن خودمان دقیقا و واضح داشته باشیم، سپس مسئله و هدف خود را تعریف کنیم و آن را دسته بندیم کنیم. در نهایت هم راهی که باید به آن برسیم را پیدا کنیم.
• اطلاعات قابل اعتماد جمع آوری کنیم. باید مطمئن شویم که منابعی که از آنها اطلاعات بدست می­آوریم قابل اعتماد است. اینگونه است که می­توانیم اطلاعات را درست پردازش کنیم و به نتیجه های قابل اعتماد برسیم
• سوال های درستی بپرسیم. همه ما می­دانیم که سوال های ما چقدر اهمیت دارد زیرا می­تواند به جواب هایی منجر شود که ذهن ما را شکل می­دهد. اما باید مطمئن شویم سوال های درستی می­پرسیم که می­تواند به بهترین وجه ما را به سمت جواب هایی که لازم داریم هدایت می­کند. همچنین مهارت خوب گوش دادن میتواند به ما در این مرحله کمک کند تا جواب ها را به درستی تحلیل و بررسی کنیم.
• نگاه کوتاه مدت و بلند مدت داشته باشید. وقتی نوبت به راه حل می­رسد، کسی که تفکر انتقادی دارد هم به بلند مدت فکر می­کند و هم به کوتاه مدت. زیرا راه حل های کوتاه مدت با بلند مدت می­تواند متفاوت باشد.
• همه جوانب را در نظر بگیرید. همیشه به این موضوع اعتقاد داشته باشید که هیچ چیز سیاه یا سفید نیست. هیچ صفر یا صد مطلق و بد و خوبی وجود ندارد. تمامی جوانب را در نظر بگیرید و سعی کنید قبل از نتیجه گیری کاملا همه جنبه ها را بررسی کنید. خارج از چهارچوب فکر کنید

سخن آخر

با تمرین درست تفکر کردن، هم افکار و هم تصمیمات شما می توانند تغییر مثبتی در زندگی شما ایجاد کنند و تاثیر آن را هم در زندگی حرفه ای و هم در زندگی شخصیتان خواهید دید. با کار کردن بر مهارت های تفکر انتقادی خود می­توانید زندگی خود را بسیار بهبود بخشید و در نتیجه احساس بهتری نسبت به خود و زندگیتان داشته باشید.