احتمالا تابحال با افرادی برخورد کرده اید که حس کنید چقدر از خود متشکر هستند، یا شاید برای شما این اتفاق افتاده که دیگران به شما گفته اند که چقدر خودشیفته هستید و حالا به دنبال این واقعیت هستید که آیا شما هم اختلال شخصیت خودشیفته دارید یا خیر ؟ اختلال شخصیت نارسیستیک (Narcissistic personality disorder)  و یا اختلال خودشیفتگی یکی از اختلال های شخصیت گروه دوم یا B از اختلال شخصیت است.

افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته هستند به طور افراطی خود را بالاتر از دیگران می­بینند. هیچ نقصی را در خود نمی­پذیرند. به شدت خودشان را تحسین می­کنند و به شدت نیاز به تایید و توجه دیگران دارند. معمولا اینطور به نظر می­رسد که افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته دارای اعتماد به نفس بالایی می­باشند اما اینطور نیست و برعکس این افراد معمولا دارای اعتماد به نفس بسیار پایینی هستند. افراد دارای اختلال شخصیت نارسیستیک ممکن است وقتی از آنها تعریف و تمجید کافی نشود ناراضی و ناامید شوند. دیگران هم گاها آنهارا به عنوان آدم های لوس و مغروری می­بینند که در کنار آنها بودن و وقت با آنها گذراندن برایشان لذت بخش نیست.

اختلال خودشیفتگی می­تواند در مقاطع مختلف زندگی باعث ایجاد مشکل در ارتباطات فرد شود، برای مثال در مدرسه، در محل کار و یا حتی زندگی مشترک. البته قابل ذکر است که اختلال شخصیت خودشیفته کاملا قابل درمان است و می­تواند با کمک روان­درمانگر حل شود.

ریشه واژه نارسیسم در اختلال شخصیت نارسیستیک چیست ؟

واژه خودشیفتگی یا نارسیسیم از نام یک مرد زیبا روی در یک افسانه گرفته شده است به نام نارسیس. نارسیس در ابتدا هیچ توجهی به عشق و دخترانی که عاشق او می­ شدند نداشت. اما به عنوان مجازاتی که برای او در نظر گرفته شد او با دیدن تصویر خود در آب عاشق خودش شد. و چون امکان وصال وجود نداشت او هر روز ضعیف تر شد و در نهایت نابود شد.

تشخیص ویژگی های شخصیت خودشیفته

اشخاص مبتلا به اختلال شخصیت نارسیستیک معمولا با صفات زیر شناخته می شوند:

• مغرور
• خودرای
• مطالبه گر

اختلال خودشیفتگی باعث می­شود این افراد غالباً از عزت نفس بالایی برخوردار شوند و ممکن است اعتقاد داشته باشند در مقایسه با افراد دیگر بسیار برتر یا خاص هستند. با این حال، آنها همیشه به دنبال ستایش و تحسین و تمجید هستند. به همین دلیل معمولا در برابر انتقاد از خود رفتار مناسبی نشان نمی­دهند.

افراد خودشیفته همچنین تمایل به اغراق در استعدادها و موفقیت های خود دارند، در حالی که در مقابل دیگران را کم اهمیت می دانند. و به دیگران اهمیت نمی­دهند. آنها فکر می­کنند که دارای قدرت، موفقیت و همچنین زیبایی هستند. و در نهایت این مقدار از خودشیفتگی می­تواند باعث مشکل شود. مثلا آنها ممکن است رفتارهای پر خطری مانند رابطه جنسی پر خطر و قمار انجام دهند.

برخی از صفات اختلال خودشیفتگی ممکن است در ابتدا شبیه اعتماد به نفس بنظر برسد. اما با این حال، باید توجه شود که اعتماد به نفس سالم و اختلال خودشیفتگی یکسان نیستند. افرادی که از عزت نفس قابل قبول و سالم برخوردار هستند و همچنین اعتماد به نفس واقعی دارند، معمولاً فروتن هستند، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت نارسیستیک تقریباً هرگز چنین نیستند. آنها تمایل دارند مرکز جلب توجه باشند و توقع دارند بقیه آنها را درک کنند بدون اینکه خودشان به باقی حتی فکر کنند.

علائم اختلال شخصیت خودشیفته

اختلال شخصیت خودشیفته معمولا در ابتدای بزرگسالی ظاهر می­شود. افراد مبتلا معمولا تشخیص می­دهند که هیچ مشکلی ندارند، زیرا مشکل داشتن با تصویری که آنها از خود دارند مغایر است بنابراین معمولا زیر بار آن نمی­روند. بنابراین ما در اینجا نشانه هایی از اختلال شخصیت خودشیفته را برای شما آورده ایم تا بهتر بتوانید تشخیص دهید که آیا امکان ابتلای شما به این اختلال وجود دارد و یا خیر:

• داشتن احساس خود بزرگ بینی و انسان بسیار مهمی بودن
• ادعای زیاد و خودستایی که باعث می­شود دیگران از فرد دوری کنند
• روابط اجتماعی که احساس نیاز شما را برطرف نمی­کند
• حس افسردگی، عصبانی بودن و احساس ناخوشایند داشتن.
• احساس برتری
• انتقاد پذیر نبودن
• اعتماد به نفس کاذب اما بسیار شکننده
• حق به جانب بودن حتی وقتی واضح است که مقصر هستند
• خیال بافی بیش از حد در رابطه با موفقیت و قدرت
• روابط بسیار شکننده داشتن
• قبول نداشتن هیچ شخص دیگر جز خودشان
• این افراد معمولا تصور می­کنند بسیار منحصر به فرد هستند و باید با آنها متفاوت با دیگران برخورد کرد

اگر این نشانه ها را داشتیم چه کنیم ؟

اگر فکر می کنید اختلال شخصیت نارسیستیک دارید، به یک روانشناس  و یا کلینیک روانشناسی مراجعه کنید. یا اگر فکر می­کنید نزدیکان شما این نشانه ها را دارند این موضوع را بدانید که شما نمی­توانید تنها با چند نشانه در رابطه با آنها قضاوت کنید بلکه بهترین حالت این است که به یک روان درمانگر ماهر مراجعه کنید. زیرا آنها می توانند تشخیص دهند که آیا شما به این اختلال شخصیت واقعا مبتلا هستید یا خیر. و در ادامه درمان هایی را برای مقابله با اختلال شخصیت خودشیفته انجام دهید.

دلایل ابتلا به اختلال خودشیفتگی

نمی­توان یک دلیل مشخص برای خودشیفتگی بیان کرد و هنوز تمام علل ابتلا به خودشیفتگی مشخص نیست اما چیزی که مشخص است این است که مجموعه ای از عوامل ژنتیکی، احتماعی و همچنین روانی می­توانند در بروز اختلال خودشیفتگی نقش داشته باشند. بسیاری از روانشناسان هم معتقد هستند که اختلال شخصیت خودشیفته می­تواند از کودکی و عدم تربیت مناسب نشات بگیرد. توجه بیش از حد و یا عدم توجه به کودکان می­تواند باعث شود که خطر ابتلای فرد به اختلال شخصیت خودشیفته بالا رود.

همچنین کودکانی که بیش از حد مورد بی توجهی قرار گیرند و یا مورد آزار و اذیت قرار گیرند، در خطر ابتلا به این اختلال هستند زیرا آنها از این موارد می­آموزند که تنها خودشان هستند که باید به خودشان کمک کنند و این موضوع باعث تقویت خودمحوری می­شود.

درمان اختلال شخصیت خودشیفته

درمان اختلال شخصیت خودشیفته در درجه اول شامل گفتاردرمانی است که به آن روان درمانی نیز گفته می شود. اگر علائم اختلال خودشیفتگی در کنار افسردگی و یا بیماری های روانی دیگری رخ دهد، ممکن است از داروهای مناسب برای درمان اختلال های دیگر نیز استفاده شود. با این حال، هیچ دارویی برای درمان خودشیفتگی وجود ندارد.

گفتار درمانی توسط یک روان درمانگر خوب به شما کمک می کند که یاد بگیرید چگونه می توانید با دیگران به شکل سالم ارتباط برقرار کنید تا روابط شما لذت بخش تر، صمیمی تر و در نتیجه رضایت بخش تر شود. ایجاد تعاملات مثبت با افراد دیگر کیفیت زندگی را در موارد مختلف تا حد زیادی بهبود ببخشد. مشاوره فردی همچنین می تواند به شما نشان دهد که چگونه:

• همکاری خود را در محل کار با همکارانتان بهبود بخشید
• بتوانید روابط شخصی خود را حفظ کنید
• نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید تا بتوانید انتقادات را بشنوید و شکست ها را تحمل کنید
• احساسات خود را درک و مدیریت کنید
• با مشکلات عدم اعتماد به نفس کنار بیایید
• برای خود اهدافی را تعیین کنید که واقع بینانه باشد

زمان درمان اختلال شخصیت نارسیستیک چقدر است؟

از آنجا که تغییر در ویژگی های شخصیتی بسیار دشوار است، ممکن است بهبود از چند ماه ظاهر شود و بهبود کامل حتی تا چندین سال   طول بکشد. البته این موضوع و زمان آن قطعا به شما هم بستگی دارد که چقدر بخواهید به خودتان کمک کنید و در این راستا تلاش کنید. در طول مدت درمان، ممکن است حس کنید دارید وقت خود را تلف می­کنید و وسوسه شوید که آن را ترک کنید. با این حال، مهم است که به درمانتان پایبند باشید.

در طول مدت درمان لازم است تمام جلسات درمانی خود شرکت کنید و اگر دارویی برای شما توجیز شد حتما آن را طبق دستور مصرف کنید. با گذشت زمان، مطمئن باشید شما تفاوت در خود و روابط خود با دیگران را مشاهده خواهید کرد.

روشهای درمانی زیر ممکن است هنگام گذراندن درمان به شما کمک کنند و درمان شما را سرعت ببخشند:

• از الکل ، مواد مخدر و سایر موادی که باعث رفتارهای منفی می شوند خودداری کنید.
• حداقل سه بار در هفته ورزش کنید تا به تقویت روحیه و اعتماد به نفس خود کمک کنید.
• برای کاهش استرس و اضطراب به ورزش هایی مانند یوگا و مدیتیشن بپردازید.

بهبودی از اختلال شخصیت خودشیفته زمان بر است. با در نظر داشتن اهداف بهبودی خود و یادآوری به خود، انگیزه خود را حفظ کنید و در کنار آن شما می توانید برای ترمیم روابط آسیب دیده نیز تلاش کنید تا بتوانید در نتیجه حال بهتری داشته باشید و رضایت بیشتری از زندگی خود داشته باشید.

زندگی کردن با افراد خودشیفته

گرچه همانطور که گفته شد درمان اختلال شخصیت خودشیفته چالش برانگیز و سخت است اما شدنی است و شما می­توانید این مشکل را حل کنید. بنابراین اگر افرادی که با آنها زندگی می­کنید به اختلال خودشیفتگی دچار بودند حتما با آنها صحبت کنید و آنها را متقاعد کنید تا به روان درمانگر مراجعه کنند. مراجعه به یک درمانگر یا روانشناس برای مشاوره و همچنین تغییر روش تفکر و تعامل هر روزه با دیگران می تواند برای فرد مبتلا به اختلال شخصیت نارسیستیک بسیار مفید باشد.

در مورد چگونگی رفتار با یک فردی که مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته است، بحث های زیادی در بین متخصصان وجود دارد و همه آنها مانند هم فکر نمی­کنند اما در زیر چند نکته برای شما آورده ایم تا اگر با یک فرد خودشیفته زندگی می­کنید به شما کمک کند:

در صورت انجام کار درست و یا کار خوب، راحت و آزادانه آنها را تشویق و تایید کنید.

اگر ناراحت بودند با آنها همدلی کنید و اگر ناامید بودند به آنها امید دهید. اما در مقابل در صورت نیاز هم باید به این موضوع اشاره کنید که رفتار نامناسبی داشتند و یا رفتاری که از خود نشان داده اند مودبانه نبوده.

حتی اگر فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته مشکلی را نمی بیند و یا ترجیح می دهد به دنبال درمانی برای اصلاح رفتارش نباشد، باز هم به او بگویید که با چه  رفتاری از او مشکل دارید. در این صورت حداقل آنها سعی می­کنند در حضور شما آن رفتار را انجام ندهند تا شما را نیازارد. به این صورت به آنها می­فهمانید که نمی­توانید با برخی از رفتار های آنها کنار بیایید. اگر در نهایت احساس کردید همچنان با شخصی زندگی می­کنید که خودشیفته است و با او مشکل دارید و یا اینکه احساس می­کنید خودتان ممکن است به اختلال شخصیت خودشیفته مبتلا باشید، پیشنهاد می­کنیم به یک کلینیک روانشناسی برای صحبت با یک روان درمانگر ماهر مراجعه کنید. دل کلینیک این فرصت را در اختیار شما گذاشته تا با روانشناسان مجرب این کلینیک تخصصی روانشناسی بتوانید بر مشکلات تا حد زیادی غلبه کنید.