فوبیا (Phobia) در لغت به معنای هراس می باشد، و ترسی است به دور از واقعیت، شدید و مضمن که می­تواند از یک جسم خاص، از یک موقعیت و یا یک موجود باشد. فوبیا یک اختلال از نوع اختلال اضطراب است. شخصی که دارای فوبیا است ممکن است سعی کند از چیزی که این ترس را ایجاد می کند دوری کند و یا در مواجهه با آن اضطراب و کلافگی شدیدی را تحمل کند. حال که متوجه شدیم فوبیا چیست باید بدانیم که درمان فوبیا بعضی اوقات ضروری است زیرا فوبیا در برخی موارد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و باعث آزار و اذیت فرد می­شود.

ترس معمولا در زندگی ما مفید است و یک ابزاری برای محافظت از خودمان در برابر خطر های خارجی است اما فوبیا چیست ؟ فوبیا در حقیقت یک ترس بیش از حد و غیرمنطقی است در واکنش به یک موضوع خارجی. اگر به  فوبیا مبتلا باشید، ممکن است وقتی با منبع ترس خود روبرو می شوید احساس بسیار شدید و عمیق ترس و وحشت را تجربه کنید. این نوع از ترس می تواند از مکان، موقعیت یا حتی یک شکل خاص باشد. برخلاف اختلالات اضطرابی که معمولا به صورت عمومی هستند، فوبیا معمولاً به چیز خاصی مرتبط است.

تاثیر فوبیا در زندگی فرد چگونه است؟

تأثیر فوبیا می تواند از آزار دهنده بودن شخص باشد تا علت ناتوانی و مشکلات جدی. جالب این است که افراد مبتلا به فوبیا اغلب متوجه می شوند ترس آنها غیر منطقی است، اما قادر به انجام کاری برای مقابله با آن نیستند و حتی گاهی اوقات برای ابراز این ترس خجالت هم می­کشند زیرا حس می­کنند ترس آنها غیرمنطقی و غیرقابل قبول است. چنین ترس هایی می تواند در کار، زندگی، مدرسه و حتی روابط شخصی تداخل ایجاد کند. به همین دلیل درمان فوبیا برای این نوع از افراد ضروری به نظر می­رسد.

شما تنها نیستید. تخمین زده می شود 19 میلیون آمریکایی دارای یک فوبیا باشند که در برخی از جنبه های زندگی آنها مشکل ایجاد می کند. اگر ترسی دارید که مانع راحتی زندگی شما می شود، حتما باید از یک روان درمانگر خوب کمک بگیرید.

علت فوبیا چیست ؟

عوامل ژنتیکی و محیطی می توانند از علت های به وجود آمدن فوبیا باشند. معمولا ترس می­تواند از تجربه ای ناخوش آیند هم نشات بگیرد. کودکانی که خویشاوند نزدیک با اختلال اضطرابی دارند در معرض خطر فوبیا بیشتر قرار دارند. تجربه های تخل و بد مانند حوادث ناراحت کننده مثل مشاهده غرق شدن فرد و … می تواند فوبیا ایجاد کند. قرار گرفتن در معرض فضاهای محدود، ارتفاعات بسیار زیاد و گزش حیوانات یا حشرات همگی می تواند یکی ازمنابع فوبیا باشد.

افراد  تحت درمان های خاص و یا بیماری های زمینه ای شدید هم اغلب می­توانند راحت تر به فوبیا دچار شوند. سو مصرف مواد مخد و افسردگی نیز با فوبیا ارتباط دارد.

علائم فوبیا

تشخیص فوبیا برای کسی که اطلاع دارد فوبیا چیست معمولا بسیار راحت است و معمولا کمتر می­شود به دنبال علائم خاصی در فرد برای تشخیص فوبیا بود. همین که شخص ترس شدیدی از یک موضوع داشته باشد معمولا به تنهایی برای تشخیص اختلال فوبیا کافیست. البته فوبیا می­تواند منجر به بیماری های جدی تر هم بشود. مانند اسکیزوفرنی. در اسکیزوفرنی، افراد دچار توهم بینایی و شنوایی، هذیان و پارانویا.

شایع ترین و معمول ترین نتایج فوبیا در مواجهه با منشا ترس حمله پانیک است. از ویژگی های پانیک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تنگی نفس
• ضربان قلب یا تپش قلب
• فشار خون بالا
• تعریق زیاد
• گفتار سریع یا ناتوانی در صحبت کردن
• دهان خشک
• درد یا گرفتگی قفسه سینه
• ناراحتی معده
• احساس نگرانی از یک اتفاق قریب الوقوع
• احساس خفگی
• لرزیدن یا لرزیدن
• سرگیجه یا سبکی سر
• حالت تهوع

البته در نظر داشته باشید که برای تشخیص فوبیا و در نتیجه درمان فوبیا نیاز به حمله پانیک و تجربه آن نیست.

انواع فوبیا چیست؟

آگورافوبیا: آگروفوبیا یک ترس است از مکان ها و یا موقعیت هایی است که نمی توانید از آن فرار کنید. بر عکس ترس از فضا های بسته این کلمه خود به معنی “ترس از فضاهای باز” اشاره دارد. این افراد که مبتلا به آگورافوبیا هستند از قرار گرفتن در جمعیت زیاد و یا گیر افتادن در بیرون از خانه ترس دارند. آنها به طور کلی از موقعیت های اجتماعی اجتناب می کنند و در خانه های خود می مانند.

بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا از این می ترسند که در مکانی که نمی توانند از آن فرار کنند، دچار پانیک شوند. برای مثال افرادی که دارای بیماری های خاص می­باشند ممکن است به این فوبیا دچار شوند زیرا حس کنند که در محیط باز ممکن است دچار مشکلاتی شوند و نیاز به کمک درمانی داشته باشند اما کسی نباشد که به آن ها کمک کند.

اختلال اضطراب اجتماعی یا فوبیا اجتماعی

از فوبیا اجتماعی گاهی اوقات به عنوان اختلال اضطراب اجتماعی نیز نام برده می­شود. اما اگر بخواهیم بدانیم عوارض این فوبیا چیست باید به این نکته اشاره کنیم که این نگرانی شدید می تواند منجر به انزوا شخص شود و در نهایت حتی باعث افسردگی فرد شود. فوبیا اجتماعی یا آگروفوبیا حتی می تواند آنقدر شدید باشد که ساده ترین تعاملات مانند سفارش در رستوران یا پاسخگویی به تلفن هم باعث وحشت فرد شود. افراد مبتلا به فوبیا اجتماعی اغلب برای جلوگیری از قرار گرفتن در اجتماع از کار هایی که می­خواهند بکنند منصرف می­شود و همین امر نیاز به درمان فوبیا را بیشتر می­کند.

انواع دیگر فوبیا و درمان آنها

بسیاری از افراد از موقعیت ها یا اشیا خاصی بدشان می آید و تعداد فوبیا ها زیاد محدود نیست و بسیار بیشتر از مواردی که گفته شد است، اما برای اینکه یک فوبیا واقعی باشد و نیاز به درمان فوبیا باشد، ترس باید در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کند. به همین دلیل در اینجا چند مورد دیگر از رایج ترین فوبیا ها را لیست کرده ایم:

آکروفوبیا: آکروفوبیا ترس از ارتفاع است. افراد مبتلا به این ترس از کوه ها، پل ها یا طبقات بالاتر ساختمان ها خودداری می کنند. اعلائم این فوبیا چیست ؟ علائم آکروفوبیا شامل سرگیجه ، تعریق و احساس گم شدن یا از بین رفتن هوشیاری آنها است.

کلاستروفوبیا: کلاستروفوبیا ترس از فضاهای بسته یا تنگ است. در برخی موارد شخص به دلیل کلاستروفوبیا نمی­تواند سوار مترو، قطار، آسانسور و یا خودرو شود.

دنتوفوبیا: دنتوفوبیا ترس از دندانپزشکی است. این فوبیا معمولاً پس از تجربه ناخوشایند در مطب دندانپزشکی و در کودکی ایجاد می شود. این نوع فوبیا اگر مورد درمان قرار نگیرد می­تواند آسیب زا باشد.

گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی: گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی یک نوع از فوبیا است که در آن فرد از سخنرانی و یا صحبت کردن می­ترسد. افرادی که به این فوبیا مبتلا هستند، حتی وقتی به قرار گرفتن در مقابل گروهی از افراد فکر می­کنند دچار اضطراب می­شوند. درمان های گلوسوفوبیا می تواند شامل مشاوره فردی و یا دارو باشد.

هموفوبیا: هموفوبیا ترس از خون یا آسیب است. فرد مبتلا به هموفوبیا ممکن است در اثر مشاهده و یا تماس با خون خود یا خون فرد دیگری غش کند.

آراکنوفوبیا: آراکنوفوبیا به معنای ترس از عنکبوت است. برخی افراد به شدت از عنکبوت می­ترسند.

سینوفوبیا: این ترس از سگ است. که معمولا با یک تجربه ناخوشآیند با سگ ها شروع می­شود.

اوفیدیوفوبیا: افراد مبتلا به این ترس از مارها به شدت می ترسند. این افراد ممکن است حتی با دیدن عکس مار هم تپش قلب بگیرند.

نیکتوفوبیا: این ترس در حقیقت ترس از شب و یا تاریکی است. این ترس تقریباً همیشه به عنوان یک ترس معمول از دوران کودکی آغاز می­شود اما رفتار والدین در مواجهه با این ترس فرزندشان بسیار مهم است. بنابراین خیلی مهم است که والدین آگاه باشند که فوبیا چیست و روش های درمان و مواجهه با آن چه هست. نیکتوفوبیا از سنین نوجوانی پیشرفت می کند و تبدیل به یک فوبیا در فرد می­شود.

روش های درمان فوبیا

درمان فوبیا می تواند شامل تکنیک های درمانی، داروها یا ترکیبی از هر دو باشد.

رفتار درمانی شناختی (CBT) متداول ترین روش درمانی برای فوبیاست. این درمان فوبیا شامل قرار گرفتن در معرض منبع ترس در یک محیط کنترل شده است. در حقیقت این درمان فوبیا یک روش علمی برای مواجه شخص با ترس خود است. این روش درمانی می تواند کم کم اضطراب را کاهش دهد. این درمان بر شناسایی و تغییر افکار منفی، باورهای ناکارآمد و واکنشهای منفی به قرار گیری در مقابل ترس تمرکز دارد. برخی اوقات در برخی از تکنیک های جدید CBT از فناوری واقعیت مجازی استفاده می کنند تا افراد را با خیال راحت در معرض منابع هراس خود قرار دهند. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می توانند به آرامش در واکنش به این ترس و در هنگام تجربه این ترس ها کمک کننده باشد. اغلب، ترکیبی از دارو و درمان حرفه ای مفیدترین است.

پس اگر از اختلال فوبیا رنج می­برید و حال دقیقا می­دانید که فوبیا چیست و برای درمان آن به دنبال راه حل می­گردید، دل کلینیک می­تواند گزینه مناسبی برای شما باشد تا با روان درمانگران ماهر آن آشنا شده و سپس بتوانید با درمان فوبیا از زندگی خود لذت بیشتری ببرید.