بی اشتهایی عصبی که Anorexia هم نامیده می شود یک اختلال خوردن است که حتی می تواند در شرایط حاد تهدیدی برای حیات شخص هم باشد. بی اشتهایی عصبی معمولا با کاهش وزن بیش از حد، و تحمل گرسنگی بی دلیل همراه است. این اختلال زمانی تشخیص داده می­شود که وزن یک فرد حداقل 15 درصد کمتر از وزن طبیعی یک فرد عادی باشد. کاهش وزن شدید هم می­تواند در افرادی که به بی اشتهایی عصبی مبتلا هستند، دیده شود و در مواردی اگر درمان بی اشتهایی عصبی به موقع انجام نشود، این اختلال می­تواند به مشکلات سلامتی جسمی برای فرد تبدیل شده و یا حتی منجر به مرگ در فرد شود.

شاید به نظر شما برسد که بی اشتهایی عصبی، یعنی فرد گرسنه نیست. اما در واقع اینطور نیست. فرد در این اختلال احساس گرسنگی می­کند، اما تمایلی به غذا خوردن نشان نمی­دهد و غذا را رد می­کند. یکی از مهم ترین دلایل بی اشتهایی عصبی می­تواند این باشد که فرد از چاق شدن ترس داشته باشد. در این صورت ممکن است فرد با اینکه به معنی واقعی لاغر است اما خود را چاق ببیند و احساس چاقی داشته باشد. این افراد ممکن است غذای خود را به شدت کم کنند و یا اینکه بیش از حد نیاز به ورزش بپردازند. که در این صورت افراد نیاز به درمان بی اشتهایی عصبی دارند تا بتوانند دوباره به فعالیت های روزمره خود برگردند.

چه کسانی به بی اشتهایی مبتلا می شوند؟

اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی در زنان شایع تر از مردان است، اگرچه میزان آن در مردان در حال افزایش است. جالب است که بدانید خطر ابتلا به اختلال خوردن در افراد مشهور، بازیگران، مدل‌ها، رقصندگان و ورزشکاران در ورزش‌هایی که ظاهر و/یا وزن مهم هستند، مانند کشتی، بوکس، ژیمناستیک و اسکیت بازی بیشتر است.

افراد مبتلا به این اختلال خوردن بنظر افراد موفقی می­آیند. در حقیقت این افراد تمایل زیادی به موفق شدن دارند. این افراد در مدرسه، ورزش، کار و سایر فعالیت ها عملکرد بسیار خوبی دارند. آنها ممکن است دچار کمال گرایی افراطی نیز باشند و معمولا بی اشتهایی عصبی با اختلال های دیگری مانند وسواس فکری، استرس یا اضطراب یا حتی افسردگی هم می­تواند همراه باشد. بی اشتهایی عصبی معمولا در زمان بلوغ شروع می شود، اما می تواند در هر زمانی از سن فرد ایجاد شود و درمان بی اشتهایی عصبی هم با اینکه هرچه زودتر شروع شود بهتر است اما در هر سنی می­تواند انجام شود.

علائم بی اشتهایی عصبی

علائم و نشانه های بی اشتهایی عصبی همانطور که ممکن است حدس بزنید به گرسنگی مربوط می­شود. افرادی که مبتلا به اختلال خوردن هستند و اقدام به درمان بی اشتهایی عصبی نکرده اند، ترس زیاد از چاق شدن دارند. همچنین معمولا یک تصویر غیر واقعی از بدن و اندام خود دارند. این افراد فکر می­کنند که چاق هستند. حتی زمانی که بسیار لاغرند. البته این تنها علائم بی اشتهایی عصبی نیست و حتی گاها ممکن است تشخیص بی اشتهایی عصبی بسیار سخت باشد، زیرا وزن کم برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد و یا اینکه بعضی افراد ممکن است بسیار لاغر بنظر نرسند با اینکه کمبود وزن شدید دارند. همچنین ممکن است افراد مشکلات و یا عادات غذایی خود را حتی از نزدیک ترین افراد به خود هم پنهان کنند. بنابراین یکی از بزرگ ترین مشکلات بر سر راه درمان بی اشتهایی عصبی، تشخیص درست آن است.

علائم فیزیکی

علائم و نشانه های فیزیکی بی اشتهایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش شدید وزن یا عدم افزایش وزن مورد انتظار
• ظاهر به شدت لاغر و غیر عادی
• یبوست
• تعداد غیر طبیعی گلبول های قرمز
• بی حالی
• بیخوابی
• پوست خشک یا مایل به زرد
• سرگیجه یا غش کردن
• کبود شدن انگشتان دست
• ریزش مو
• عدم قاعدگی در زمان مناسب
• عدم تحمل سرما
• ضربان قلب نامنظم
• فشار خون پایین
• کم آبی بدن
• تورم در بازوها یا پاها
• دندان های پوسیده

علائم روانی و رفتاری بی اشتهایی عصبی:

علائم رفتاری بی اشتهایی ممکن است شامل تلاش برای کاهش وزن با موارد زیر باشد:

• پرخوری و سپس استفراغ عمدی
• رژیم غذایی نامناسب و عجیب و نخوردن غذا
• ورزش بیش از حد

بیشترین علام بی اشتهایی عصبی علائم روانی هستند و در حقیقت این علائم هستند که نیاز به درمان بی اشتهایی عصبی را نشان می­دهند. علائم بی اشتهایی عصبی که به موارد روانی ربط دارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حذف مکرر وعده های غذایی یا امتناع از خوردن با بهانه های مختلف
• انکار گرسنگی
• رفتار های عجیب مانند جویدن و بیرون ریختن غذا
• کاهش علاقه به رابطه جنسی
• خوردن فقط چند غذای خاص، معمولاً غذاهای کم چربی و کالری
• روزه گرفتن بیش از حد
• عدم تمایل به غذا خوردن در جمع
• دروغ گفتن در مورد اینکه چقدر غذا خورده است
• ترس از افزایش وزن که ممکن است شامل وزن کردن مکرر باشد
• شکایت از چاق بودن
• انزوای اجتماعی
• چک کردن مکرر آینه
• پوشاندن در لایه های لباس
• عصبی بودن
• بیخوابی

چه زمانی باید اقدام به درمان کرد؟

متأسفانه، بسیاری از افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی حداقل در ابتدا به درمان بی اشتهایی عصبی تمایلی ندارند. میل آنها به لاغر ماندن بر نگرانی در مورد سلامتی آنها غلبه می کند. اگر عزیزی دارید که نگران او هستید، از او بخواهید که با یک روان درمانگر مناسب صحبت کند. اگر خودتان هم چند تا از مشکلات ذکر شده در بالا را تجربه می کنید، یا اگر فکر می کنید ممکن است اختلال خوردن داشته باشید، حتما از یک روان درمانگر خوب کمک بگیرید. اگر بی اشتهایی خود را از نزدیکانتان پنهان می کنید، سعی کنید فردی را پیدا کنید که به او اعتماد دارید تا در مورد مشکلتان با او صحبت کنید.

درمان بی اشتهایی عصبی چگونه است ؟

در برخی موارد حاد حتی ممکن است نیاز به مراقبت های اورژانسی باشد، زیرا سوء تغذیه شدید، کم آبی، نارسایی کلیه و ضربان قلب نامنظم در افراد مبتلا ممکن است خطر های قریب الوقوعی برای زندگی شخص ایجاد بکند که در این صورت، نیاز به دخالت اورژانسی برای درمان بی اشتهایی عصبی وجود دارد.

در موارد غیر اورژانسی، درمان بی اشتهایی عصبی معمولا به این دلیل چالش برانگیز است که این افراد مشکل را انکار می­کنند و یا اینقدر از اضافه وزن وحشت دارند، که ممکن است با وجود قبول داشتن مشکل خود، با افزایش وزن مخالفت کرده و موافق درمان بی اشتهایی عصبی نباشند.

اهداف درمان بی اشتهایی عصبی معمولا شامل بازگرداندن فرد به وزن سالم، درمان مسائل سلامت روان که ممکن است ریشه بی اشتهایی عصبی باشند، مانند عزت نفس پایین، افسردگی، عدم اعتماد به نفس و … و در نهایت ایجاد تغییرات رفتاری طولانی مدت است. درمان اغلب شامل ترکیبی از روش های زیر است:

روان درمانی: روان درمانی نوعی از مشاوره فردی است که بر تغییر طرز فکر و تغییر رفتار افراد مبتلا به اختلال خوردن تمرکز دارد. همچنین ممکن است با حل کردن برخی از مشکلات سلامت روان فرد، درمان بی اشتهایی عصبی نیز خود به خود انجام شود. درمان بی اشتهایی عصبی معمولا شامل تکنیک های عملی برای ایجاد نگرش سالم نسبت به غذا، وزن و هچنین روش هایی برای تغییر واکنش فرد به ذهنیت خود است.

درمان به کمک دارو: برای درمان بی اشتهایی عصبی ممکن است روان درمانگر شما خود برای شما دارویی تجویز کند و یا تشخیص دهد که شما نیاز به مراجعه به روان پزشک دارید. برخی از داروهای ضد افسردگی مانند SSRI ها ممکن است برای کمک به کنترل اضطراب و افسردگی مرتبط با اختلال خوردن استفاده شوند. برخی دیگر از داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است به خواب و تحریک اشتها کمک کنند. انواع دیگری از داروها نیز ممکن است برای کمک به کنترل اضطراب ارائه شوند.

مشاوره تغذیه: این روش برای آموزش یک رژیم غذایی سالم، و نگرش درست به غذا و وزن، کمک به تغییر الگو های تغذیه فرد و آموزش میزان اهمیت تغذیه سالم و پیروی از یک رژیم غذایی متعادل استفاده می­شود و می­تواند برای درمان بی اشتهایی عصبی بسیار موثر باشد.

خانواده درمانی و درمان گروهی: حمایت خانواده برای موفقیت درمان بی اشتهایی عصبی بسیار مهم است. مهم است که اعضای خانواده اختلال خوردن را درک کنند و علائم و نشانه های آن را بشناسند. افراد مبتلا به اختلالات خوردن ممکن است از درمان گروهی نیز بهره ببرند، جایی که می توانند افراد مشابه و حمایت پیدا کنند و آشکارا احساسات و نگرانی های خود را با دیگرانی که تجربیات و مشکلات مشترک دارند، مطرح کنند.

بستری شدن در بیمارستان: همانطور که در بالا ذکر شد، در موارد حاد درمان بی اشتهایی عصبی ممکن است نیاز به بستری هم داشته باشد. بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای درمان کاهش وزن شدید که منجر به سوءتغذیه و سایر عوارض جدی سلامت روانی یا جسمی، مانند مشکلات قلبی، افسردگی جدی و خطر خودکشی شده، مورد نیاز باشد. در برخی موارد، ممکن است نیاز باشد که بیمار از طریق لوله تغذیه یا از طریق IV تغذیه شود.