انسان ها در زندگی خود با مشکلات روانشناختی زیادی روبرو می شوند اما برخی از این مشکلات با مصائب زیادی همراه بوده و حتی حضور فرد را در جامعه و دورهمی های دوستانه کمرنگ می کند. از جمله این موارد می توان به اختلال کندن مو یا وسواس کندن مو اشاره کرد. در این مقاله می خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که اختلال کندن مو چیست و علائم آن به چه صورت است؟ در ادامه نیز به علل ایجاد این اختلال و روش های درمانی اختلال کندن مو خواهیم پرداخت.

اختلال کندن مو یا تریکوتیلومانیا

اختلال تریکوتیلومانیا در علم روان شناسی و روان پزشکی همان اختلال کندن مو می باشد. این عبارت به صورت وسواس کندن مو نیز استفاده می شود که یک نوع وسواس فکری است. این مسئله در برخی از افراد به قدری جدی است که علم روان پزشکی را ملزم به تحقیق در خصوص آن و تجویز دارو می کند با این حال در مراحل ابتدایی امکان تجویز رفتاردرمانی و روان درمانی بدون تجویز دارو وجود دارد. این اختلال بدین صورت است که فرد در زمان مواجهه با تنش های عاطفی، اجتماعی، خانوادگی، دوستانه و … به کندن تعدادی از موهای سر، ابرو، مژه ریش و سایر موهای بدن مشغول می شود.

به دنبال این اقدام، آرامش خاصی در فرد ایجاد می شود اما همواره اضطراب و احساس بدی در خصوص استفاده از این روش برای مقابله با تنش ها فرد را آزار می دهد. بنابراین حالتی شبیه به یک فرد معتاد دارد که می خواهد از اوضاع اسف بار خود رها شود اما لذت انجام این کار مانع اجرای تصمیم و تداوم در آن می شود. به همین علت است که در برخی از موارد نیاز به روان پزشک پدید می آید. علائم این اختلال را در ادامه تشریح خواهیم کرد.

علائم اختلال کندن مو یا تریکوتیلومانیا

این اختلال صرفا به صورت کندن مو خود را نشان نمی دهد بلکه دارای علائم دیگری نیز می باشد؛ البته جمع برخی از این شرایط در یک فرد برای اثبات این اختلال کفایت می کند و نیازی نیست تا همه علائم با یکدیگر اثبات شوند. علائم اختلال کندن مو به شرح ذیل هستند:

• کندن مو به صورت مداوم و تکرار پذیر!
• احساس فشار و تنش عصبی پیش از کندن مو
• احساس رضایت‌ پس از انجام این عمل و کندن موها
• بازی کردن با موی کنده شده یا مالیدن و کشیدن آن به صورت و لب‌ها
• کاهش قابل توجه حجم موهای سر، مژه و ابرو
• تصمیم برای ترک کندن مو و عدم موفقیت در آن
• اقدام به کندن پوست دست، جویدن ناخن یا حتی گاز گرفتن لب ‌ها در برخی افراد مبتلا به این اختلال

علل ایجاد اختلال کندن مو

عوامل مختلفی ممکن است باعث بروز وسواس کندن مو شوند. از جمله این موارد می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی مهمترین علت ایجاد این اختلال است. اغلب افرادی که به اختلال تریکوتیلومانیا دچار هستند این مسئله حداقل در میان یکی از اعضای خانواده یا خویشاوندان آن ها مشاهده می شود.
• استرس شدید: به جرئت می توان گفت یکی از مهمترین علل ایجاد اختلالات روان شناختی مسائلی همانند استرس و اضطراب هستند. این استرس ممکن است ناشی از ناخودآگاه فرد باشد یا ناشی از مشکلات خانوادگی و دلایل محیطی! در هر صورت مسئله بارز و آشکار این است که استرس خود را به صورت های مختلفی نشان می دهد و یکی از آن ها همین اختلال کندن مو می باشد.
• سن: سن نوجوانی اوج استرس و هیجانات انسان است. اغلب کسانی که به اختلال کندن مو دچار هستند در بازه سنی ده الی سیزده سال به سر می برند. البته بروز این اختلال در سنین خردسالی و حتی بزرگسالی هم مشاهده می شود اما کمتر از دوره نوجوانی است.
• افسردگی و سایر اختلالات روان شناختی: افسردگی یکی از مهمترین اختلالات روان شناختی است که با برخی از اختلالات دیگر از جمله اختلال کندن مو همراه می شود.

درمان اختلال کندن مو

بهتر است به محض مواجهه با این مشکل سریعا به روان شناس و در صورت الزام به روان پزشک مراجعه نمایید. متاسفانه هزاران فرد در سراسر جهان از این اختلال رنج می برند و به این علت که به موقع برای درمان اقدام نکرده اند قادر به ترک این اختلال و درمان آن نبوده اند.

اگر فرزند شما در دوره نوجوانی یا کودکی قرار دارد به راحتی می توانید این اختلال را درمان کنید اما متاسفانه درمان اختلال کندن مو در میان بزرگ سالان به ندرت اتفاق می افتد. روش های درمانی را در ادامه ذکر می کنیم.

رفتار درمانی و درمان تریکوتیلومانیا

رفتار درمانی اولین گزینه ایست که می توانید برای درمان این اختلال به آن امید داشته باشید. البته رفتار درمانی صرفا برای کسانی مناسب است که مدت زمان چندانی از شروع اختلال آن ها نگذشته باشد. در رفتار درمانی سعی می شود روش های جایگزین برای رفع تنش ها و ایجاد حالت رضایت در فرد آموزش داده شود. به عنوان مثال اغلب اجتماعات و فرهنگ های موجود مشت کردن دست ها یا کوبیدن مشت به دست دیگر را در زمان تنش یک رفتار عادی می دانند؛ به همین علت بیمار می تواند این رفتار را بارها تکرار کرده و در صورت مواجهه با تنش از این رفتار به عنوان یک الگوی جایگزین استفاده نماید.

روان درمانی برای وسواس کندن مو

گزینه دوم روان درمانی است که نیاز به متخصصان حرفه ای دارد و هرکسی هم از عهده آن بر نمی آید. در این روش روان درمانگر انواع تنش های شخص را کشف کرده و به رفع آن ها یا صحبت در خصوص آن ها می پردازد. همچنین به ریشه یابی تنش های فردی پرداخته و از شخص، خانواده و بستگان او تقاضا می کند تا شخص را در حالت تنش قرار ندهند. همچنین راه های حفظ آرامش را آموزش داده و به فرد کمک می کند تا قوای روحی خود را در برابر تنش ها افزایش دهد.

دارو درمانی آخرین راه حل

تاکنون هیچ راه دارویی به صورت قطعی برای درمان اختلال کندن مو کشف نشده است اما برخی از داروها برای رفع مسائل روان شناختی فرد تجویز می شوند و می توانند به صورت غیرمستقیم بر اختلال کندن مو تاثیر مثبت بگذارند. به عنوان مثال تجویز داروی ضد افسردگی برای کسانی که به علت افسردگی به این اختلال دچار شده اند می تواند سبب کاهش اثرات افسردگی و در نتیجه کاهش علائم اختلال کندن مو شود.