اختلال دوقطبی یک اختلال روانی است که باعث تغییرات غیرعادی در خلق و خو، انرژی، سطح فعالیت، تمرکز و توانایی انجام کارهای روزمره می شود. سه نوع اختلال دوقطبی وجود دارد. هر سه نوع شامل تغییرات واضحی در سطح خلق و خو، انرژی و فعالیت هستند. این حالت ها از دوره های رفتار بسیار بالا که شامل هیجان انگیز بودن، تحریک پذیر یا پرانرژی بودن را شامل می شود و از آن به عنوان دوره های شیدایی نام می برند، تا دوره های بسیار پایین که در آن فرد غمگین، بی تفاوت یا ناامید و از آن به دوره های افسردگی می گویند، متغیر است. دوره های شیدایی با شدت کمتر به عنوان دوره های هیپومانیک نیز شناخته می شود. در این مطلب قصد داریم تا به این سوال بسیار مهم پاسخ دهیم که اختلال دو قطبی چیست و برای مدیریت آن باید به چه نکاتی توجه داشت.

علائم و نشانه های اختلال دو قطبی

به منظور بررسی اختلال دو قطبی باید به این نکته اشاره داشت که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دوره هایی از احساسات شدید غیر معمول، تغییرات در الگوهای خواب و سطح فعالیت و رفتارهای غیر مشخصه را تجربه می کنند. حالت های خلقی با حالات و رفتارهای معمولی برای فرد مبتلا به اختلال دو قطبی بسیار متفاوت است. در همین راستا اگر بخواهیم شما را با مهم ترین علائم و نشانه های اختلال دو قطبی آشنا کنیم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

گاهی اوقات افراد هر دو علائم شیدایی و افسردگی را در یک دوره تجربه می کنند. به این نوع اختلال دو قطبی، اختلال دو قطبی با ویژگی های ترکیبی گفته می شود. در صورت داشتن چنین نشانه هایی لازم است تا حتما به سراغ پزشک متخصص رفته و از یک روانشناس و روانپزشک کمک بخواهید تا نشانه ها و علائم شما را بررسی کرده و در صورت تشخیص اختلال دو قطبی روند درمان شما را آغاز کند.

تشخیص اختلال دو قطبی

تشخیص و درمان مناسب می تواند به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک کند تا زندگی سالم و فعالی داشته باشند. صحبت با یک پزشک اولین قدم برای تشخیص اختلال دو قطبی است. پزشک متخصص می تواند یک معاینه فیزیکی را انجام داده و آزمایش های پزشکی لازم را برای تشخیص اختلال دو قطبی انجام دهد. سپس پزشک باید یک ارزیابی سلامت روان انجام دهد یا به یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشت روان آموزش دیده، مانند روان پزشک، روان شناس، یا مددکار اجتماعی بالینی که در تشخیص و درمان اختلال دوقطبی تجربه دارد، ارجاع دهد.

ارائه دهندگان مراقبت های بهداشت روان معمولاً اختلال دوقطبی را بر اساس علائم، سابقه زندگی، تجربیات و در برخی موارد سابقه خانوادگی تشخیص می دهند. تشخیص دقیق در دوران جوانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

عوامل تاثیر گذار بر روی اختلال دو قطبی

محققان در حال بررسی عوامل تاثیر گذار بر روی اختلال دوقطبی هستند. اکثر افراد موافقند که هیچ علت واحدی وجود ندارد که تاثیر مستقیمی بر روی اختلال دو قطبی­ داشته باشد. با این وجود اگر بخواهیم شما را با عوامل تاثیر گذار بر روی اختلال دو قطبی آشنا کنیم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ساختار و عملکرد مغز

برخی مطالعات نشان می دهد که مغز افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است با مغز افرادی که اختلال دوقطبی یا هر اختلال روانی دیگری ندارند متفاوت باشد. یادگیری بیشتر در مورد این تفاوت ها ممکن است به دانشمندان کمک کند تا اختلال دوقطبی را درک کنند و تعیین کنند که کدام درمان بهترین کارآمد است. در این زمان، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی به جای تصویربرداری مغزی یا سایر آزمایش های تشخیصی، برنامه تشخیص و درمان را بر اساس علائم و سابقه فرد قرار می دهند.

ژنتیک

برخی تحقیقات نشان می دهد که احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی در افراد دارای ژن های خاص بیشتر است. تحقیقات همچنین نشان می دهد افرادی که والدین یا خواهر یا برادرشان مبتلا به اختلال دوقطبی هستند، شانس بیشتری برای ابتلا به این اختلال دارند. ژن های زیادی درگیر هستند و هیچ ژنی نمی تواند باعث این اختلال شود. یادگیری بیشتر در مورد این که چگونه ژن ها در اختلال دوقطبی نقش ایفا می کنند ممکن است به محققان در توسعه درمان های جدید کمک کند.

روش های درمانی اختلال دو قطبی

درمان اختلال دو قطبی می تواند به بسیاری از افراد، از جمله افرادی که شدیدترین اشکال اختلال دوقطبی را دارند، کمک کند. یک برنامه درمانی مؤثر معمولاً شامل ترکیبی از دارو درمانی و روان درمانی است. البته روش هایی برای درمان اختلال دو قطبی بدون دارو نیز وجود دارد که این روش ها باید با روش های دیگر مانند روان درمانی و درمان با دارو ترکیب شوند

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که اختلال دوقطبی یک بیماری مادام العمر است. در اختلال دو قطبی دوره های شیدایی و افسردگی معمولاً با گذشت زمان بازمی گردند. بین دوره ها، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بدون تغییرات خلقی هستند، اما برخی از افراد ممکن است علائم طولانی مدت داشته باشند. درمان طولانی مدت و مداوم می تواند به افراد در مدیریت این علائم کمک کند.

داروهای درمان اختلال دو قطبی

برخی از داروها می توانند به مدیریت علائم اختلال دوقطبی کمک کنند. برخی از افراد ممکن است نیاز داشته باشند چندین داروی مختلف را امتحان کنند و قبل از یافتن داروهایی که بهترین کار را انجام می دهند، با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود کار کنند.

داروهایی که عموماً برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شوند شامل تثبیت کننده های خلق و خو و آنتی سایکوتیک های نسل دوم هستند. برنامه های درمانی همچنین ممکن است شامل داروهایی باشد که خواب یا اضطراب را کنترل می کند. پزشکان اغلب داروهای ضد افسردگی را برای درمان دوره های افسردگی در اختلال دوقطبی تجویز می کنند، و داروهای ضد افسردگی را با یک تثبیت کننده خلق و خوی ترکیب می کنند تا از شروع یک دوره شیدایی جلوگیری کنند.

افرادی که دارو مصرف می کنند باید به نکات زیر توجه داشته باشند:

• برای درک خطرات و مزایای دارو با پزشک متخصص صحبت کنید.
• به پزشک خود در مورد داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه یا مکمل هایی که قبلاً مصرف می کنند، اطلاع دهید.
• هر گونه نگرانی در مورد عوارض جانبی را فورا به پزشک خود گزارش دهید. ممکن است پزشک نیاز به تغییر دوز داشته باشد یا داروی دیگری را امتحان کند.
• به یاد داشته باشید که داروهای اختلال دوقطبی باید به طور مداوم، طبق تجویز، مصرف شود، حتی زمانی که فرد احساس خوبی دارد.
• از قطع دارو بدون صحبت با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی اولیه خودداری کنید. قطع ناگهانی یک دارو ممکن است منجر به بازگشت یا بدتر شدن علائم اختلال دوقطبی شود.

روان درمانی

روان درمانی می تواند بخشی موثری از برنامه درمانی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی باشد. روان درمانی اصطلاحی برای انواع تکنیک های درمانی است که هدف آن کمک به فرد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده است. این روش درمان ممکن است شامل درمان هایی مانند درمان شناختی- رفتاری (CBT) و آموزش روانی باشد.

درمان همچنین ممکن است شامل روش های جدیدتری باشد که به طور خاص برای درمان اختلال دوقطبی طراحی شده اند. به صورت کلی درمان اختلال دو قطبی نیاز به کمک گرفتن از متخصص دارد و در صورتی که قصد دارید تا اختلال دو قطبی را مدیریت کنید، لازم است تا به سراغ یک پزشک متخصص رفته و از این طریق این اختلال را به بهترین شکل ممکن کاهش دهید.